انواع اندوخته ها در حسابداری
منظور از اندوخته در حسابداری چیست؟
اندوخته بخشی از سود خالص هر شرکت است که به دلیل الزامات قانونی، تصمیمات هیئت مدیره یا مجامع عمومی شرکتها، برنامههای توسعه شرکت و … کنار گذاشته میشود. با کنار گذاشتن سود خالص عملا سود قابل تقسیم کمتری بین سهامداران توزیع شده و جلوی خروج منابع از شرکت گرفته میشود و باعث می‌گردد طلبکاران اطمینان بیشتری به وصول مطالبات خود داشته باشند. برای درک بهتر اندوخته، تعریف سود خالص و سود قابل تقسیم را که در قانون تجارت کشور وجود دارد مشاهده میکنید:
تعریف سود خالص (ماده 237 قانون تجارت): سودخالص شركت در هر سال مالي عبارتست ازدرآمدحاصل در همان سال مالي منهاي كليه هزينه هاو استهلاكات وذخيره ها
تعریف سود قابل تقسیم (ماده 239 قانون تجارت): سودقابل تقسيم عبارتست ازسودخالص سال مالي شركت منهاي زيانهاي سالهاي مالي قبل واندوخته قانوني مذكوره در ماده 238وساير اندوخته هاي اختياري بعلاوه سودقابل تقسيم سالهاي قبل كه تقسيم نشده است.
انواع اندوخته ها:
اندوختهها به طور کلی به دو دسته اجباری و اختیاری تقسیم میشوند. اندوخته اجباری اندوختهای است که بر اساس الزام قانون تجارت باید در نظر گرفته شود و در نظر نگرفتن آن غیر قانونی است. اما در نظر گرفتن سایر اندوختهها فارغ از اینکه چه نوع اندوخته ای هستند اجبار و الزام قانونی ندارد و افراد با تصمیم یا اختیارات خود آن را در نظر میگیرند. در نظر نگرفتن این نوع اندوخته مشکل قانونی ایجاد نمیکند.
1- اندوخته اجباری:
تنها اندوختهای که در این دسته قرار میگیرد اندوخته قانونی است. دلیل اجباری بودن این اندوخته ذکر آن در ماده 140 قانون تجارت کشور است. بر اساس ماده 140 قانون تجارت هيئت مديره مكلف است هرسال يك بيستم از سودخالص شركت رابعنوان اندوخته قانوني موضوع نمايد. مواردی که باید در مورد اندوخته قانونی در نظر گرفته شود به شرح زیر است:
الف- در نظر گرفتن اندوخته قانونی در صورت وجود سود خالص اجباری است
ب- پس از اینکه مبلغ اندوخته قانونی به يك دهم سرمايه شركت (10%) رسيد در نظر گرفتن آن اختياري است
پ- در صورت افزایش سرمایه شرکت، باید تا رسیدن مقدار اندوخته به 10% سرمایه جدید، اندوخته قانونی در هر سال در نظر گرفته شود
ت- انتقال اندوخته قانوني به سرمايه ممنوع است
ث- هر تصمیمی که بر خلاف ماده 140 قانون تجارت گرفته شود باطل است
ج- در قانون محدودیتی بابت زمینه مصرف اندوخته قانونی وجود ندارد و شرکت می تواند برای فعالیتهای متفاوتی از آن استفاده کند.
2- اندوخته های اختیاری:
تمام اندوخته های دیگر به دلیل اینکه اجبار و الزام قانونی برای در نظر گرفتن آن وجود ندارد و فقط بر اساس تصمیمات اشخاص در نظر گرفته میشود در این گروه قرار میگیرد. البته ممکن است این تقسیم بندی در منابع دیگر وجود نداشته باشد. برخی از مهمترین اندوختههایی که وجود دارد به شرح زیر است:
2-1- اندوخته احتیاطی: این نوع اندوخته با پیش بینی موارد احتمالی در آینده کنار گذاشته میشود. این اندوخته محدودیت مشخصی ندارد و مجمع عمومی شرکت میتواند مقدار آن را تعیین کند.
2-2- اندوخته توسعه و تکمیل: این اندوخته با هدف گسترش فعالیتهای شرکتها در نظر گرفته میشود. مواردی مانند خرید تجهیزات تولید و … را میتوان از اهداف کنار گذاشتن این اندوخته در نظر گرفت.
2-3- سایر انواع اندوخته: اندوخته های دیگری هم وجود دارند که شرکتها آن را در نظر میگیرند.