تعریف حسابهای دریافتنی و انواع آن

حسابهای دریافتنی چیست؟

حسابهای دریافتنی نشان دهنده مطالبات واحد تجاری از اشخاص و شرکت ها می باشد. این حساب ممکن است از فروش کالا یا ارائه خدمات، پرداخت مساعده، پرداخت وام یا مواردی از این قبیل ایجاد شود.

ماهیت حسابهای دریافتنی چیست؟

با توجه به اینکه حسابهای دریافتنی جز دارایی‎های واحد اقتصادی می‎باشد و دارایی ها نیز ماهیت بدهکار دارند ماهیت حسابهای دریافتنی هم بدهکار می‎باشد.

توضیح کامل درباره ماهیت حسابها در اینجا ارائه شده است

انواع حسابهای دریافتنی:

جهت ارائه گزارشات شفاف و دقیق تر در حسابداری، همه حساب ها طبقه بندی شده و در اسناد ثبت می شوند. مبانی متفاوتی جهت طبقه بندی این نوع حساب ها وجود دارد که ما در این مقاله روش طبقه بندی حسابهای دریافتنی را آموزش می دهیم:

1- طبقه بندی بر اساس عامل ایجاد مطالبات:

طبقه حسابهای دریافتنی بر اساس عامل ایجاد آن به دو دسته تجاری و غیر تجاری تقسیم می شود. تعریف هر یک از موارد به شکل زیر می باشد:

الف- حسابهای دریافتنی تجاری چیست؟

در صورتی که مطالبات از طریق فعالیت مستمر و اصلی واحد تجاری (فروش کالا یا ارائه خدمات) به وجود آمده باشند“حساب های دریافتنی تجاری” نامیده می شوند به عنوان مثال مطالبات ناشی از فروش درب اتوماتیک در شرکت تولید کننده این محصول باید در حساب های دریافتنی تجاری ثبت شود.

ب- حسابهای دریافتنی غیر تجاری چیست؟

چنانچه مطالبات ناشی از عواملی غیر از فعالیت اصلی و مستمر واحد تجاری باشد “حساب های دریافتنی غیر تجاری” نامیده می شوند. پرداخت مساعده به پرسنل، پرداخت وام به اشخاص و شرکت ها جز این گروه حساب های دریافتنی می باشند.

نکته: در نظر داشته باشید که نوع فعالیت واحد های تجاری مشخص کننده این نوع از تفکیک نیز می باشد. برای نمونه چنانچه فعالیت اصلی شرکتی پرداخت وام و تسهیلات باشد، مطالبات این شرکت به عنوان حساب های دریافتنی تجاری منظور می شود ولی پرداخت وام در شرکتی که فعالیت اصلی آن فروش کالا یا ارائه خدمات می باشد در سایر حساب های دریافتنی قرار می گیرد.

2- طبقه بندی با توجه به دریافت یا عدم دریافت اسناد از بدهکاران:

به مطالباتی که در قبال آن ها از بدهکاران اسنادی از قبیل چک و سفته دریافت شود، “اسناد دریافتنی” گفته می شود. در صورت عدم دریافت اسناد از بدهکاران به این نوع مطالبات، “حساب های دریافتنی” اطلاق می شود.

نکته: معمولا احتمال وصول اسناد دریافتنی از حساب های دریافتنی بیشتر است و به همین دلیل واحدهای تجاری ترجیح می دهند بابت مطالبات خود از بدهکاران اسنادی را دریافت کنند تا هم در معاملات از آن ها استفاده کنند و هم اطمینان بیشتری نسبت به وصول آن داشته باشند.

3- طبقه بندی بر اساس زمان وصول مطالبات:

این نوع طبقه بندی بر اساس زمان مورد انتظار جهت وصول مطالبات می باشد. مطالبات و اسنادی که زمان وصول آن طی چرخه عملیات عادی شرکت یا یک سال (هرکدام که بیشتر است) باشد در زمره “حساب ها و اسناد دریافتنی کوتاه مدت” قرار می گیرد. در غیر این صورت این نوع مطالبات در “حساب ها و اسناد دریافتنی بلند مدت“محسوب می شوند.

نکته: این نوع طبقه بندی در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت مدیران و سهام داران شرکت نقشی بسیار مهم ایفا می کند.

4- طبقه بندی بر اساس نوع واحد پولی مطالبات:

در صورتی که مطالبات بر اساس پول رایج کشور باشد در “حساب های دریافتنی ریالی” طبقه بندی می شود و در صورتی که مطالبات به صورت ارزی باشد در “حساب های دریافتنی ارزی” طبقه بندی می شود.

نکته: بر اساس استاندارها و قوانین حسابداری، حساب های دریافتنی ارزی باید به معادل ریالی تبدیل و در حساب ها با واحد پولی رایج کشور ثبت شود. در زمان های خاصی مانند تسویه یا پایان سال، سود و زیان تسعیر نرخ ارز با توجه به نرخ شناسایی شده و نرخ روز محاسبه و ثبت می شود (سود و زیان تسعیر نرخ ارز طی مقاله ای جداگانه  به صورت کامل شرح داده می شود).

5- تقسیم بر اساس احتمال وصول مطالبات:

در صورتی که احتمال معقول و منطقی نسبت به وصول مطالبات وجود داشته باشد این حساب ها در سرفصل “حساب ها و اسناد دریافتنی” ثبت می شوند. در صورتی که احتمال وصول مطالبات ضعیف باشد، این مطالبات در زمره “مطالبات مشکوک الوصول” طبقه بندی می شوند و در صورتی که عدم وصول مطالبات قطعی شده باشد این مطالبات از “مطالبات مشکوک الوصول” خارج و به “هزینه مطالبات سوخت شده” منتقل می گردند.

نکته: تصمیم گیری در خصوص مطالبات سوخت شده طی روال خاصی انجام می شود و انتقال مطالبات به هزینه مطالبات سوخت شده با اخد تاییدیه از مدیران و تصمیم گیرندگان واحد تجاری و گاهی با انجام پیگیری از مراجع قانونی انجام می شود.