اشخاص مشمول حسابرسی طبق ماده 272 قانون مالیات های مستقیم

در جدیدترین اطلاعیه سازمان امور مالیاتی در مورد شرکت ها و اشخاص مشمول حسابرسی موضوع ماده 272 قانون مالیات های مستقیم، شرکت ها و اشخاصی که مبلغ فروش و درآمد آنها (اعم از عملیاتی یا غیر عملیاتی) بالاتر از 200 میلیارد ریال باشد یا جمع ستون دارایی های صورت وضعیت مالی آنان بیش از 350 میلیارد ریال باشد موظف به ارائه صورت های مالی حسابرسی شده به سازمان امور مالیاتی هستند. در صورت تمایل ادامه مقاله را در مورد روش تعیین اشخاص مشمول، جریمه عدم انجام حسابرسی و سایر نکات مرتبط مطالعه کنید. در غیر این صورت می توانید فیلم تهیه شده در این خصوص را مشاهده کنید.

اشخاص مشمول حسابرسی طبق ماده 272 قانون مالیات های مستقیم

در ماده ۲۷۲ قانون مالیات مستقیم سازمان امور مالیاتی مکلف شده تا پایان دی ماه هر سال شرکت ها و اشخاصی را که علاوه بر شرکتهای موضوع بندهای (الف) و (د) ماده واحده « قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به‌ عنوان حسابدار رسمی» مصوب سال 1372 بر اساس نوع یا حجم فعالیت موظف به ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده و گزارش حسابرس به اداره امور مالیاتی هستند مشخص نموده و از طریق سایت سازمان امور مالیاتی، روزنامه رسمی کشور، روزنامه‌های کثیرالانتشار و سایر کانال های اطلاعاتی که در اختیار دارد به اطلاع مردم برساند.

با توجه به متن ماده 272 قانون مالیات های مستقیم می توانیم بگوییم شرکت های مشمول بند (الف) و (د) قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی حتی در صورت عدم اعلام سازمان امور مالیاتی به صورت پیش فرض مکلف به ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده و گزارش حسابرس قانونی به سازمان امور مالیاتی هستند. به جز شرکت های مشمول دو بند فوق، سایر شرکت ها بر اساس نوع یا حجم فعالیت مشمول حسابرسی می شوند. مشخصات این شرکت ها در “آئین نامه تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به‌ عنوان حسابدار رسمی” ذکر شده است. در ادامه توضیحات لازم در بخش الف و ب  ارائه می گردد.

شرکت ها و اشخاص مشمول حسابرسی بر اساس ماده 272 قانون مالیات های مستقیم:

1- شرکت های مشمول حسابرسی موضوع بند (الف) قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی:

شرکتهای پذیرفته شده یا متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار

2- شرکت های مشمول حسابرسی موضوع بند “د” قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی:

در این بند شرکتها و مؤسسات موضوع بندهای (‌الف) و (ب) ماده 7 اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی مصوب 1366 به عنوان شرکت های مشمول حسابرسی تعیین شده اند. متن دو بند فوق به شرح زیر است:

بند (الف) ماده 7 : کلیه دستگاههایی که بر طبق اصول 44 و 45 قانون اساسی که مالکیت عمومی بر آنها مترتب‌می‌باشد به همراه شرکت ها و موسسات تابعه آن ها از جمله:

• بانکها
• مؤسسات و شرکتهای بیمه
• شرکتهای دولتی و مؤسسات و سازمانهای انتفاعی دولتی
• مراکز تهیه و توزیع وابسته به‌وزارت بازرگانی
• بنیاد مستضعفان و بنیاد شهید و سایر نهادهای انقلاب اسلامی و مؤسسات و شرکتهای تحت پوشش آنها
• شرکتها و کارخانجات و‌ مؤسساتی که صرفنظر از چگونگی مالکیت سرمایه آنها به موجب قوانین و مقررات مربوط توسط مدیریت منتخب دولت و یا تحت پوشش‌دستگاههای اجرایی اداره می‌شوند
• سایر دستگاههای عمومی که طبق اساسنامه و مقررات مورد عمل مکلف به تعیین بازرس قانونی و انجام‌حسابرسی می‌باشند

بند (ب) ماده 7 : مشمولان موضوع این بند شرکتها، مؤسسات و دستگاههایی هستند که در مجموع بیش از 50% سرمایه آنها به طور مستقیم و یا‌ غیر مستقیم متعلق به دستگاههای موضوع بند (الف) بالا است. در ادامه این بند تبصره ای برای انجام این مورد گذاشته شده که متن کامل آن را مشاهده می کنید:

‌تبصره – انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی توسط سازمان در شرکتها و مؤسسات موضوع این بند که قسمتی از سهام آنها متعلق به‌ بخش غیر دولتی (‌تعاونی – خصوصی) می‌باشد، موکول به تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام است. و چنانچه در اساسنامه اختیار تعیین بازرس‌قانونی و امور حسابرسی از جمله وظایف مجمع عمومی نباشد طبق اساسنامه عمل خواهد شد و در هر صورت نمایندگان صاحب سهام دولت و‌همچنین نمایندگان صاحب سهام شرکتهای دولتی و سایر دستگاههای مذکور در بند الف این ماده موظفند رأی به انتخاب سازمان بدهند.

سایر اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول بر اساس حجم یا نوع فعالیت بر اساس آئین نامه تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی:

طبق تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی، حدود و ضوابط مربوط به چگونگی استفاده از خدمات و گزارشهای حسابداران رسمی و مؤسسات حسابرسی باید بر اساس آئین نامه ای که توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی به هیئت وزیران پیشنهاد و در هیئت وزیران تصویب می شود تعیین شود. این آئین نامه در تاریخ 1379/06/13 توسط هیئت وزیران تصویب شده است. این آئین نامه به دلیل اینکه بابت تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی تصویب شده به نام آیین نامه اجرایی تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذی صلاح به عنوان حسابدار رسمی شناخته می شود.

در ماده 2 این آئین نامه شرکت ها و اشخاص مشمول به شرح زیر تعیین شده اند ( به برخی از شرکت هایی که در بخش قبلی توضیح داده شد در این آئین نامه نیز اشاره شده است):

‌الف – شرکتهای پذیرفته شده یا متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار و شرکت های تابعه و وابسته به آنها .
ب – شرکتهای سهامی عام و شرکت های تابعه و وابسته به آنها.
ج – شرکتهای موضوع بندهای(‌الف) و (ب) ماده (7) قانون اساسنامه سازمان حسابرسی با رعایت ترتیبات مقرر در تبصره یک ماده (132) ‌قانون محاسبات عمومی.
ه- – شعب و دفاتر نمایندگی شرکتهای خارجی که در اجرای قانون اجازه ثبت شعبه و نمایندگی شرکتهای خارجی -‌مصوب -1376 در
‌ایران ثبت شده اند.
‌و – مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و شرکتها، سازمانها و مؤسسات تابعه و وابسته به آنها.
‌ز – سایر اشخاص حقوقی و حقیقی زیر که با در نظر گرفتن عواملی از قبیل درجه اهمیت، حساسیت و حجم فعالیت آنها (‌میزان فروش
‌محصولات یا خدمات، جمع داراییها، تعداد پرسنل و میزان سرمایه) و همچنین میزان ظرفیت کاری مؤسسات حسابرسی و حسابداران رسمی، ‌مشخصات یا فهرست آنها توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تا پایان دی ماه هر سال اعلام می‌گردد:

1 – شرکت های سهامی خاص و سایر شرکت ها و همچنین مؤسسات انتفاعی غیرتجاری
2 – شرکت ها و مؤسسات تعاونی و اتحادیه های آنها
3 – اشخاص حقیقی که طبق مقررات قانونی مربوط، مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند (منظور صاحبان مشاغل گروه اول می باشند. چون فقط صاحبان مشاغل گروه اول مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند).

با توضیحات ارائه شده، حتما متوجه شده اید که اطلاعیه های سازمان امور مالیاتی که در آن ها مبالغی را به عنوان مبنای تعیین اشخاص و شرکت های مشمول حسابرسی قرار می دهد بر اساس بند (ز) آئین نامه تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی صادر می شود.

اشخاص مشمول حسابرسی در سال 1402:

همانطور که در عنوان مقاله گفته شد شرکت ها و اشخاصی که در آخرین اظهارنامه ارسالی درآمد آنها (شامل عملیاتی و غیر عملیاتی) بیش از 200 میلیارد ریال یا دارایی آنها (جمع ستون دارایی های صورت وضعیت مالی) آنان بیش از 350 میلیارد ریال باشد از سال بعد مشمول حسابرسی می گردند.

مهلت ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده به سازمان امور مالیاتی:

بر اساس ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم شرکتها و اشخاص مشمول حسابرسی، حداکثر تا سه ماه بعد از پایان مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد مهلت دارند که صورت های مالی حسابرسی شده را به همراه گزارش حسابرس به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.  به عنوان مثال شرکتی که سال مالی آن پایان اسفند ماه است باید تا پایان تیر ماه سال بعد اظهارنامه عملکرد خود را ارسال و حداکثر تا پایان مهر ماه صورت های مالی حسابرسی شده را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد. شرکت دیگری که پایان سال مالی آن 31 شهریور است تا پایان دی ماه باید اظهارنامه مالیاتی خود را ارسال و حداکثر تا پایان فروردین سال بعد گزارش حسابرسی خود را به سازمان امور مالیاتی تحویل دهد. تمام اشخاص حقیقی مشمول ارائه گزارش حسابرسی، باید تا پایان خرداد ماه اظهارنامه عملکرد خود را ارسال و حداکثر تا پایان شهریور صورت های مالی حسابرسی شده و گزارش حسابرس را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.

روش ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده به سازمان امور مالیاتی:

اشخاص مشمول باید یک نسخه از اصل گزارش حسابرسی را به همراه نامه ای که بدین منظور تهیه کرده و توسط امضاداران امضا و مهر شده به مسئول پرونده مالیاتی خود تحویل و رسید دریافت کنند. با توجه به اینکه حداقل یک نسخه از صورتهای مالی حسابرسی شده باید در اختیار شرکت باشد و یک نسخه اصلی نیز باید به سازمان امور مالیاتی ارائه شود حداقل 3 نسخه گزارش از حسابرس دریافت کنید.

جریمه عدم ارائه گزارشات حسابرسی شده به سازمان امور مالیاتی:

عدم ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده جرائم و مشکلاتی در پی دارد. جریمه عدم ارائه صورتهای مالی بر اساس ماده 272 قانون مالیات های مستقیم معادل 20% مالیات سال مشمول حسابرسی است. مثلاً اگر مالیات عملکرد شرکتی در سال 1402 مبلغ 2.000.000.000 ریال باشد جریمه عدم ارائه گزارش حسابرسی معادل 400.000.000 ریال است. لازم به ذکر است جریمه عدم ارائه صورتهای مالی جز جرائم قابل بخشودگی است و تا حدی می توانید از بخشودگی جرائم استفاده کنید.

مشکلات ناشی از عدم ارائه گزارش حسابرسی به سازمان امور مالیاتی:

عدم ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده طبق ماده 3 قانون باعث بی اعتباری صورتهای مالی نزد برخی از مراجع و موسسات خواهد شد. متن کامل ماده فوق به این شرح است:

صورتهای مالی اشخاص موضوع ماده (2) که حسب مورد فاقد گزارش “‌حسابرسی و بازرسی قانونی” یا ” گزارش حسابرسی” موضوع این آیین‌نامه باشد در هیچ یک از وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، شرکتهای دولتی، بانکها و بیمه‌ها، مؤسسات اعتباری غیر بانکی، ‌سازمان بورس اوراق بهادار و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی معتبر نمی‌باشد و به نفع اشخاص مزبور قابل استناد نخواهد بود .

‌تبصره – استفاده اشخاص حقیقی و حقوقی موضوع این ماده از تسهیلات قابل ارایه توسط وزارتخانه‌ها، مؤسسات، سازمانها،
دستگاهها و شرکت های مذکور در این ماده که وفق مقررات و ضوابط اعلام شده مستلزم ارایه صورت های مالی می‌باشد، حسب مورد
‌منوط به ارایه گزارش حسابدار رسمی یا مؤسسه حسابرسی موضوع این آیین‌نامه می‌باشد.

پیشنهاد – با توجه به این موضوع پیشنهاد می کنیم در صورت نیاز به دریافت تسهیلات و موارد دیگری که صورتهای مالی حسابرسی شده نیاز دارد حتماً صورتهای مالی خود را حسابرسی کنید حتی اگر مشمول ماده 272 نمی شوید.

 روش انتخاب بازرس قانونی:

نکته پایانی روش انتخاب بازرس قانونی است. بازرس قانونی که در این بخش اعلام شد موسسات حسابرسی هستند. برای انتخاب بازرس قانونی باید با یکی از موسسه‌های حسابرسی تماس بگیرید و اعلام کنید که آن موسسه را به عنوان بازرس قانونی انتخاب کرده اید. در صورت پذیرش شرایط توسط طرفین، موسسه حسابرسی قبولی سمت بازرس قانونی را طی نامه به شما اعلام می‌کند. شما باید اصل نامه ذکر شده را به همراه صورتجلسه انتخاب بازرس قانونی که توسط اعضای هیئت مدیره امضا شده به اداره ثبت شرکتها ارسال کنید. پس از تایید اطلاعات ارسالی توسط اداره ثبت شرکت ها، اتخاب بازرس در روزنامه رسمی چاپ می شود و از آن به بعد این موسسه به عنوان بازرس قانونی شما شناخته میشود. مراحل حسابرسی پس از عقد قرارداد توسط حسابرسان موسسه انجام می شود.

نکته:

1- انجام حسابرسی و تاریخ گزارش حتما باید پیش از پایان مهلت ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده به سازمان امور مالیاتی باشد.

2- بازرس قانونوی حداکثر بابت یک سال مالی انتخاب می شود. بعد از پایان مدت ذکر شده می توانید مجدداً همان بازرس را انتحاب کنید یا بازرسی دیگری را تعیین نمایید.