اسناد دریافتنی چیست؟
اسناد دریافتنی اوراقی است که شخص بدهکار در قبال بدهی خود به شخص بستانکار ارائه میدهد. شخص بدهکار در این اوراق تعهد میکند مبلغ معینی را در تاریخ مشخص به شخص طلبکار پرداخت کند. حالتی که شخص بابت بدهی خود هیچ سندی ارائه نمیدهد حساب دریافتنی نامیده میشود.
نکته:
۱- در رویدادهای مالی ابتدا حساب دریافتنی بابت رویداد مالی که اتفاق افتاده ثبت میشود و پس از ارائه سند توسط شخص بدهکار، اسناد دریافتنی ثبت میشود.
۲- احتمال وصول طلب در حسابهای دریافتنی کمتر از اسناد دریافتنی است.
۳- مهمترین نوع اسناد دریافتنی چک میباشد. با دریافت چک از شخصی که به ما بدهکار میباشد نوع بدهی وی از حساب دریافتنی به اسناد دریافتنی تغییر مییابد. این بدهی تا زمان وصول چک یا تسویه مبلغ بدهی وجود دارد و شخص بدهکار ملزم به پاس کردن چک و یا پرداخت وجه در قبال چک ارائه شده میباشد.
ماهیت اسناد دریافتنی:
مطالبات هر واحد تجاری جز داراییهای آن میباشد و با توجه به اینکه داراییها دارای ماهیت بدهکار میباشند حسابهای دریافتنی و اسناد دریافتنی نیز ماهیت بدهکار دارند.
ماهیت حسابها به صورت کامل در اینجا توضیح داده شده است
ثبت حسابداری اسناد دریافتنی:
امروزه در مبادلات تجاری به شکل گسترده ای از چک استفاده میشود به صورتی که میتوان گفت چک یکی از مهمترین اسناد مبادلات تجاری میباشد. به دلیل اهمیت موضوع، ما در این مقاله ثبتهای حسابداری مربوط به دریافت چک (اسناد دریافتنی) و مراحل گوناگون آن آموزش میدهیم. در نظر داشته باشید ثبتهای ارائه شده در خصوص حسابهای دریافتنی تجاری میباشد (حسابهای دریافتنی تجاری مربوط به فعالیت اصلی واحد اقتصادی میباشد)، روش ثبت سایر حسابهای دریافتنی نیز مشابه حسابهای دریافتنی غیر تجاری میباشد.
چک بانک سامان
مرحله اول – فروش کالا یا ارائه خدمات به مبلغ ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال به شرکت آلفا در تاریخ ۱۳۹۵/۰۱/۱۶:
در این مرحله شرکت آلفا در سند تاریخ ۱۳۹۵/۰۱/۱۶ به میزان مبلغ فاکتور بدهکار و حساب فروش بستانکار میشود.
حسابها و اسناد دریافتنی – حسابهای دریافتنی تجاری – شرکت آلفا ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰
فروش و درآمد – فروش کالا ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰
نکته: با توجه به فعالیت اصلی شرکت که فروش مواد اولیه میباشد، رویداد فوق در حسابهای دریافتنی تجاری ثبت شد.
مرحله دوم – دریافت وجه یا چک از شرکت آلفا بابت بدهی در تاریخ ۱۳۹۵/۰۱/۱۹:
در این مرحله شرکت آلفا مبلغ ۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال به حساب بانکی فروشنده واریز کرده و مبلغ ۷۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال طی دو فقره چک مدت دار به مبلغ ۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال به تاریخ ۱۳۹۵/۰۱/۲۵ و ۴۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال به تاریخ ۱۳۹۵/۰۲/۰۶ به صندوقدار شرکت ارائه داده است. در سند تاریخ ۱۳۹۵/۰۱/۱۹ ثبتهای زیر انجام میشود:
موجودی نقد و بانک – موجودی بانکها – بانک ملت ۳۰/۰۰۰/۰۰۰
حسابها و اسناد دریافتنی – اسناد دریافتنی تجاری نزد صندوق – شرکت آلفا ۳۰/۰۰۰/۰۰۰
حسابها و اسناد دریافتنی – اسناد دریافتنی تجاری نزد صندوق – شرکت آلفا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
حسابها و اسناد دریافتنی – حسابهای دریافتنی تجاری – شرکت آلفا ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰
مرحله سوم – اقدام جهت وصول چک و یا واگذاری چک به اشخاص دیگر:
به دو شکل میتوان نسبت به وصول چک مذکور اقدام نمود.
حالت اول: چک تا زمان سررسید نزد صندوقدار شرکت باقی میماند و در زمان سررسید جهت وصول به بانک ارائه شده و پس از وصول، وجه آن به حساب شرکت واریز میشود. در حالت دوم چک معمولا زود تر از سررسید توسط دارنده به بانک ارائه میشود و بانک با استفاده از سیستم کلر نسبت به وصول و واریز مبلغ چک به حساب واگذارنده اقدام مینماید. بابت چکهای سررسید گذشته نیز میتوان از این روش استفاده نمود.
حالت دوم: این حالت که به شدت مرسوم میباشد، واگذاری چک توسط دارنده آن بابت بدهی یا سایر موارد، به شخص دیگر میباشد.
در تاریخ ۱۳۹۵/۰۱/۲۱ شرکت فروشنده چک ۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریالی را به شرکت بتا بابت تسویه بدهی پرداخت کرده است. ثبت حسابداری این رویداد به شکل زیر میباشد:
حسابها و اسناد پرداختنی – حسابهای پرداختنی تجاری – شرکت بتا ۳۰/۰۰۰/۰۰۰
حسابها و اسناد دریافتنی – اسناد دریافتنی تجاری نزد صندوق – شرکت آلفا ۳۰/۰۰۰/۰۰۰
در تاریخ ۱۳۹۵/۰۱/۲۲ نیز چک ۴۰/۰۰۰/۰۰۰ ریالی جهت وصول به بانک ملت شرکت ارائه شده است. ثبت حسابداری این رویداد نیز به شکل زیر میباشد:
حسابها و اسناد دریافتنی – اسناد در جریان وصول ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
حسابها و اسناد دریافتنی – اسناد دریافتنی تجاری نزد صندوق – شرکت آلفا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
در صورتی که چک به صورت مستقیم وصول و به حساب بانک واریز شده باشد میتوان از ثبت واگذاری صرف نظر کرده و مستقیما حساب بانک را بدهکار و حساب اسناد دریافتنی را بستانکار نمود.
مرحله چهارم – وصول یا برگشت چکها:
در تاریخ ۱۳۹۵/۰۱/۲۵ چک ۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریالی ارائه شده به شرکت بتا پاس میشود که در این حالت نیازی به ثبت سند در خصوص چک پاس شده نمیباشد.
اما چک ۴۰/۰۰۰/۰۰۰ ریالی واگذار شده به حساب ما به دلیل نداشتن موجودی در تاریخ ۱۳۹۵/۰۲/۰۶ برگشت خورده و به شرکت عودت میشود. ثبت لازم در این خصوص به شرح زیر میباشد:
حسابها و اسناد دریافتنی – اسناد برگشتی نزد صندوق – شرکت آلفا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
حسابها و اسناد دریافتنی – اسناد در جریان وصول ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
مرحله پنجم – رویدادهای مرتبط با چک برگشتی:
چک برگشتی
در صورت برگشت چک ممکن است یکی از حالتهای زیر روی دهد:
حالت اول – چک برگشتی به شرکت بتا تحویل داده میشود و به ازای آن چک جایگزین دریافت میشود و یا مبلغ آن به حساب واریز میشود.
ثبت تحویل چک برگشتی به شرکت بتا به شرح زیر میباشد:
حسابها و اسناد دریافتنی – حسابهای دریافتنی تجاری – شرکت آلفا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
حسابها و اسناد دریافتنی – اسناد برگشتی نزد صندوق – شرکت آلفا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
دریافت چک جایگزین و یا واریز وجه به حساب بانک شرکت آلفا نیز مانند روال ذکر شده در مقاله انجام میشود.
حالت دوم – چک برگشتی توسط شرکت بتا تامین وجه شده و مجددا شرکت آلفا نسبت به وصول آن اقدام کند. در این حالت ثبت واگذاری و وصول چک مطابق مراحل فوق انجام میشود.
حالت سوم – مبلغ چک برگشتی توسط شرکت بتا اصلاح و پشت نویسی شده و مجددا با مبلغ جدبد جهت وصول در اختیار شرکت آلفا قرار میگیرد. در این حالت با توجه به مبلغ جدید ثبت دریافت چک و مراحل بعدی آن انجام میشود.
حالت چهارم – چک قابل وصول نبوده و دریافت مطالبات از شرکت بتا امکانپذیر نیست:
در این حالت ابتدا هزینه مطالبات مشکوک الوصول شناسایی شده و ثبت مربوطه به شرح زیر انجام میشود:
هزینه مطالبات مشکوک الوصول ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول – شرکت بتا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
پس از انجام پیگیری لازم و اطمینان قطعی از عدم دریافت طلب، در صورتی که چک برگشتی به شرکت بتا عودت نشده باشد ثبت زیر صادر میشود:
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول – شرکت بتا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
حسابها و اسناد دریافتنی – اسناد برگشتی نزد صندوق – شرکت آلفا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
در صورتی که چک به شرکت بتا عودت داده شده باشد ثبت زیر انجام میشود:
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول – شرکت بتا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
حسابها و اسناد دریافتنی – حسابهای دریافتنی – شرکت آلفا ۴۰/۰۰۰/۰۰۰
22 نظر
علی
مرسی بابت مطالب مفید
حساب آموز
سلام. از پیام شما سپاسگزاریم.
احمد
عالی بودی خیلی استفاده کردیم ممنونم
حساب آموز
با سلام و سپاس از پیام شما. خوشحالیم که مطالب برای شما مفید بوده است. موفق و تندرست باشید.
فتانه رحیمی
با سلام سفته ای در وجه بانک به مبلغ ۲۲۰۰۰۰۰۰۰ ریال بابت تضمین اخذ وام صادرشده سند حسابداری آن چگونه است
حساب آموز
با سلام. بابت موضوع فوق به مبلغ ذکر شده سرفصل “حساب های انتظامی – حسابهای انتظامی به عهده شرکت” بدهکار و در طرف مقابل حساب “طرف حسابهای انتظامی – طرف حسابهای انتظامی به عهده شرکت” بستانکار می شود.در سطح بعدی می توانید به حساب های ذکر شده مشخصات بانکی را که وام دریافت کرده اید اضافه کنید به عنوان مثال وام اگر از بانک ملت شعبه میرداماد دریافت شده باشد ثبت زیر انجام می شود: حساب های انتظامی – حسابهای انتظامی به عهده شرکت – بانک ملت شعبه میرداماد بدهکار و در طرف مقابل طرف حسابهای انتظامی – طرف حسابهای انتظامی به عهده شرکت-بانک ملت شعبه میرداماد بستانکار
فتانه رحیمی
از راهنماییتان بسیار ممنون و سپاسگزارم
حساب آموز
ممنون از پیام شما. موفق باشید
جواد طالقانی
با سلام و احترام در جواب سوال خانم رحیمی شما دو طرف حساب را حسابهای انتظامی – حسابهای انتظامی به عهده شرکت ذکر شده است آیا این سند درست است ؟
حساب آموز
آقای طالقانی عزیز سلام وقت بخیر. واقعا خوشحالیم از اینکه مطالب را به دقت مطالعه می کنید و نظر خود را اعلام می کنید. در جواب ازائه شده به خانم رحیمی عنوان شده در طرف بدهکار از “حساب های انتظامی – حسابهای انتظامی به عهده شرکت” و در طرف بستانکار از “طرف حسابهای انتظامی – طرف حسابهای انتظامی به عهده شرکت” استفاده می شود.
عباس
با سلام و عرض خسته نباشید یک سوال در زمینه حسابرسی داشتم در حسابرسی در چه مواردی چک ها ثبت می کنند برای بررسی؟
حساب آموز
با سلام خدمت شما. لطفا سوال خود را دقیق تر مطرح نمایید. با تشکر
سجاد
سلام.خسته نباشید.مطالب مفید وعالی..فقط یه سوال اینکه نحوه ثبت چک برگشتی ودریافتی در فروش مویرگی یا همان بازاریابی باز به این شکل است؟؟چگونه باید ثبت بزنیم..اگر چک مشترس برگشت بخوره نحوه ثبت آن بحساب بازاریاب رو بفرمایید ممنون..و کسر ازحقوقش رو..ممنونم
حساب آموز
آقای سجاد عزیز سلام وقت بخیر. خوشحالیم که مطالب سایت حساب آموز برای شما مفید بوده است و بابت تاخیر در پاسخگویی هم از شما عذرخواهی می کنیم. به طور کلی در هر حالتی روش ثبت اسناد دریافتنی و برگشتی مطابق توضیحات مقاله است.
در فروش مویرگی مهم مسئولیت بازاریاب در قبال چکهای برگشتی و مطالبات سوخت شده مربوط به مشتریان معرفی شده میباشد. اگر بازاریاب مسئولیتی در قبال برگشت چک نداشته باشد چک برگشتی به خریدار عودت و حساب وی بدهکار میشود. اما اگر بازاریاب مسئولیت داشته باشد چک به وی تحویل داده میشود و حساب “سایر حسابهای دریافتنی” با نام بازاریاب بدهکار میشود و در زمان صدور سند حقوق، مبلغی که به حساب وی ثبت شده از حقوق نامبرده کسر میشود. امیدواریم توضیحات ارائه شده مفید باشد. موفق باشید.
منصوري
با سلام و تشکر از توضیحاتتان… در یک مجموعه تولیدی مبلغ مشخصی جهت یک فروشگاه زنجیره ای به اصطلاح معتبر جنس ارسال شده است و درمقابل هیچ وجه و یا سندی از ایشان دریافت نشده است… حال پس از پیگیری های انجام شده مشخص گردید که این مجموعه توان پرداخت ین مبلغ را ندارد و در مقابل تمایل دارد درصدی از سهام خود را بابت بدهی اش به این شرکت ارائه دهد… این سهام بنا به دلایلی از ایشان تحویل گرفته شده است(به دلیل اینکه و گرنه این بدهی سوخت میشد) حال جهت ثبت سند حسابداری باید چگونه عمل کرد… طرف بستانکار که مشخص است( فروشگاه زنجیره ای بستانکار) طرف بدهکار را بایستی به چه شکلی سند زد… لطفا راهنمایی فرمایید
سعید قنبری
آقای منصوری عزیز سلام. در طرف بدهکار باید حساب “سرمایه گذاری در سهام سایر شرکت ها” ثبت شود. البته لازمه انجام این کار تعیین بهای تمام شده سرمایه گذاری، ارزش هر سهم، ارزش شرکت مقابل و تفاوت سهام دریافتی و مطالبات شما بر اساس استاندارهای حسابداری و انجام کل امور قانونی و ثبتی میباشد. موضوع مهم دیگری که باید در نظر گرفته شود تعهدات شما در صورت دریافت سهام میباشد که در صورت سرمایه گذاری بابت پرداخت بدهی ها هم متعهد می شوید. موفق باشید.
منصوري
با سلام سوالی دارم و نمی دانم کجا بایستی این سوال را بپرسم و امیدوارم که بتونید کمکم کنید… بنده در یک شرکت معتبر تولیدی (در واحد مالی به عنوان کارمند مالی)مشغول به کار می باشد… مدیرمالی مجموعه (به گفته خودش بنا به بخشنامه سازمان امورمالیاتی) از مدیریت عامل شرکت خواسته شخصی به عنوان تنخواه گردان(صندوقدار) معرفی شود و برای این شخص حساب بانکی باز گردد تا برخی از پرداختی ها از حساب این تنخواه گردان انجام گردد(پرداختی های بالای ۵ میلیون تومان مثلا پرداختی های به تامین اجتماعی و یا پرداختی های سازمان امور مالیاتی و پرداخت قبوض و…) وقتی دلیل این کار را از ایشان می پرسم می گویند این قانون جدید سازمان امورمالیاتی که حساب واسطی که جهت پرداختی های شرکت انجام میشود بایستی به سازمان امورمالیاتی اعلام گردد… چون قبل از این برای مثلا پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی یک فقره چک شرکت صادر می کردیم و تحویل تحصیلدار شرکت میدادیم و از آنجاییکه بیمه تامی اجتماعی ،اداره مالیات و برخی ارگانها از ما چک تحویل نمی گرفتند و فقط بایستی این مبلغ به حساب ایشان واریز میشد این شخص تحصیلدار مجبور میشد که آن در حساب شخصی خود نقد کند و سپس آن را به حساب بیمه و یا مالیات و… واریز کند… چون حساب های حقوقی دارای کارت نمی باشد.(برای پرداخت قبوض برق و.. نیز به همین منوال).. و یا برای پرداخت قبوض مالیاتی مجبور بودیم که چک را صادر کنیم و تحصیلدار شرکت آن را به حساب خودش واریز کند و به اداره مالیات مراجعه کند و در اداره مالیات کارت شخصی خودش را بکشد… حال شرکت در نظر دارد بنده را که صندوقدار شرکت می باشم مجبور کرده تا حسابی به نام خودم باز کنم تا این امور از طریقی حساب حقیقی به نام خودم اینترنتی و یا از طریق کارت اینجانب انجام گردد بنده نیز به دلیل ترس از ایجاد مشکلات احتمالی در آینده راضی به انجام چنین کاری نیستم… حال سوال من این است آیا مدیریت عامل و یا هر شخص دیگری میتواند مرا مجبور به انجام چنین کاری کند؟ چون هر بار که من خواهش میکنم بنده را از این کار معاف کنند ایشان مصرتر می شوند که حتما این کار را باید انجام دهید( اول خواهشی و الان دستوری)… و یا اینکه برای حل این مشکل راه حل دیگری وجود دارد که بنده نیز از این استیصال خارج شوم… خواهش میکنم اگر این سوال را جای مناسبی نپرسیدم فوری راهنماییم کنید…
حساب آموز
سلام خدمت شما. بر اساس تبصره ۳ ماده ۱۴۷ اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم، شرط پذیرش هزینههای بالاتر از ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال توسط سازمان امور مالیاتی پرداخت از طریق سیستم بانکی است و گفته مدیر مالی شما درست است. شرکتها بابت حل این مشکل میتوانند به چند روش این کار را انجام دهند:
۱- استفاده از حساب بانکی شرکت و پرداخت اینترنتی هزینهها: پرداخت اینترنتی از حساب شرکتها توسط برخی از بانکها قابل انجام است. شرط انجام این کار ارائه تاییدیه توسط همه افراد دارای حق امضای شرکت به بانک است.
۲- استفاده از چک و وصول آن توسط تحصیلدار و پرداخت هزینه ها: در این حالت دقیقا باید اسناد و مدارک مربوطه شامل چک، واریزی به حساب شخص و پرداخت از حساب وی وجود داشته باشد. این روش چندان مطمئن نیست.
۳- راه دیگر افتتاح حساب مشترک توسط افراد دارای حق امضا در بانک و استفاده از آن بابت پرداخت هزینه های بالای ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال است.
۴- روش دیگر استفاده از حساب شخصی مسئول صندوق یا تنخواه است.
نکته: هزینه هایی مانند بیمه، برق و تلفن معمولا با ارائه اسناد پرداخت قابل ردیابی است و مشکل زیادی ایجاد نمی کند اما مواردی مانند خرید مواد اولیه و کالا را همیشه تلاش کنید به صورت چک از حساب بانکی شرکت پرداخت کنید.
در صورتی که از حساب شخص بابت این مورد استفاده میکنید به هیچ عنوان دریافت و پرداختهای شخصی را از آن انحام ندهید.
منصوري
ادامه: چرا که بنده اگر به این نتیجه برسم که اصرار آنها غیر قانونی است و فقط دلیل شخصی دارد از ادامه کار در این مجموعه انصراف خواهم داد…
نازنین
سلام خدمت شما،من یک سوال داشتم ،ثبت چک های پاس شده در یک ماه چگونه انجام می شود،؟
موجودی بانک-بانک ملی-۱۰۰
هزینه کارمزد۱۰
بستانکار حساب چه جوری ثبت میشه؟!؟
حساب آموز
سلام وقت بخیر. لطفا مقاله نحوه ثبت اسناد پرداختنی را مطالعه کنید.
مریم
چکهای نزد صندوق بستانکار میشود و در مقابل موجودی بانک وهزینه کارمزد بدهکار میشود