آموزش بستن حساب در حسابداری و صدور سند اختتامیه و سند افتتاحیه
بستن حسابها و ثبت سند اختتامیه و سند افتتاحیه جز مواردی است که هر حسابداری در طی زمان فعالیت خود با آن سر و کار خواهد داشت. با اینکه صدور سند افتتاحیه و اختتامیه یک بار در هر دوره مالی نیاز است ولی ثبت درست آن بسیار مهم و حیاتی میباشد.
در ادامه با آموزش بستن حساب در حسابداری و ثبت سند اختتامیه و سند افتتاحیه در خدمت شما هستیم:
بستن حساب در حسابداری به چه معنی است؟
“بستن حسابها در حسابداری” به معنی صفر کردن مانده هر حساب می باشد. این کار با بستانکار کردن مانده نهایی حسابهای دارای مانده بدهکار و بدهکار کردن مانده نهایی حسابهای دارای مانده بستانکار در اسناد حسابداری انجام می شود.
در چه زمانی به بستن حسابها نیاز است؟
1- طی دوره مالی:
در این حالت باید مانده برخی حساب ها صفر شود. بستن حساب مشتری در طی سال یکی از این موارد است. در این حالت مانده حساب برخی از مشتریان به دلایلی مانند عدم پرداخت بدهی یا عدم ادامه همکاری با شرکت یا ارائه تخفیف بابت مانده حساب در طی سال مالی بسته می شود یعنی مانده بدهی وی به مطالبات سوخت شده و یا سرفصل متناسب با آن منتقل می شود. به عنوان مثال آقای الف (مشتری شرکت) مبلغ 1/000/000 ریال به شرکت بدهکار میباشد و این مبلغ باید به عنوان تخفیف برای وی در نظر گرفته شده و حساب وی بسته شود. ثبت حسابداری مربوط به این رویداد به شرح زیر است:
تخفیفات فروش 1/000/000
حسابهای دریافتنی تجاری / آقای الف 1/000/000
2- پایان دوره مالی:
این مورد که مفصل تر و پیچیده تر از بستن حسابها در طی دوره مالی میباشد برای مشخص نمودن سود و زیان دوره مالی، صدور سند اختتامیه و هم چنین انتقال مانده حسابهای دائم به دوره مالی بعدی و صدور سند افتتاحیه، انجام میشود.
بستن حسابها در پایان دوره مالی با در نظر گرفتن نوع حسابهای موقت (سود و زیانی)، مخلوط و دائمی (ترازنامهای) انجام میشود. برای بستن حسابهای پایان سال ابتدا باید مانده همه حسابهای موقت به یک حساب دائم بسته شود و پس از آن مانده همه حسابهای دائمی طی سند اختتامیه، بسته شده و به عنوان سند افتتاحیه به دوره مالی بعدی منتقل شود.
تعریف حسابهای دائمی و موقت و نمونه آن:
حسابهای موقت: حسابهایی هستند که مانده آنها در پایان هر سال مالی بسته می شود و به طور مستقیم به سال مالی بعدی منتقل نمی شود. برخی از حسابهای این گروه که مربوط به درآمد و هزینه ها میباشد شامل فروش، هزینه حقوق و دستمزد، هزینه آب، هزینه تلفن و … است. به این حسابها، حسابهای سود و زیانی هم گفته میشود.
حسابهای مخلوط: حسابهایی هستند که در پایان سال بخشی از آن به حساب درآمد یا هزینه منتقل میشود و باقیمانده آن به سال بعد منتقل میگردد. از جمله این نوع حسابها، پیش پرداخت اجاره و پیش دریافت درآمد میباشد که شامل دو بخش موقت و دائمی میباشند.
نکته – در بسیاری از منابع حسابداری اشارهای به این نوع حساب نشده است ولی برای درک بهتر میتوان این نوع تعریف را در نظر گرفت.
حسابهای دائمی: حسابهای این گروه که شامل دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام میباشد در پایان دوره مالی بسته شده و به طور مستقیم به دوره مالی بعد منتقل میگردد. موجودی نقد و بانک، حسابهای دریافتنی تجاری، سرمایه نمونه حسابهای دائمی هستند. به این حسابها، حسابهای ترازنامه ای هم گفته میشود.
[highlight bgcolor=”#44cc0a”]این پیشنهاد را از دست ندهید: وبینار روش بستن حسابها در پایان سال مالی و وظایف حسابداران[/highlight]
آموزش بستن حساب موقت در پایان سال:
بستن حسابهای موقت با استفاده از یک حساب موقت واسط به نام “حساب خلاصه سود و زیان” انجام میشود. پیش از آموزش روش بستن حسابهای موقت حساب خلاصه سود و زیان را توضیح میدهیم:
حساب خلاصه سود و زیان چیست؟
حساب خلاصه سود و زیان، حساب موقتی است که مانده سایر حسابهای موقت به آن بسته میشود و مانده نهایی آن نشان دهنده سود یا زیان شرکت در طی یک دوره مالی است:
مانده بدهکار حساب خلاصه سود و زیان نشان دهنده بیشتر بودن هزینههای یک دوره مالی نسبت به درآمدها بوده و نشان دهنده زیان میباشد.
مانده بستانکار حساب خلاصه سود و زیان نشان دهنده بیشتر بودن درآمدهای یک دوره مالی نسبت به هزینهها بوده و نشان دهنده سود میباشد.
ماهیت حساب خلاصه سود و زیان:
حساب خلاصه سود و زیان دارای ماهیت دو گانه است یعنی هم میتواند دارای مانده بدهکار باشد و هم مانده بستانکار. بر اساس بند فوق مانده این حساب در صورت وجود زیان بدهکار و در صورت وجود سود بستانکار میباشد.
ماهیت حسابها به صورت کامل در اینجا توضیح داده شده است
روش بستن حسابهای موقت:
مرحله اول – بستن حساب فروش یا درآمد:
مانده حساب فروش یا درآمد بدهکار و به همان مبلغ خلاصه سود و زیان بستانکار میشود:
درآمد/فروش ****
خلاصه سود و زیان ****
مرحله دوم – بستن حساب هزینه:
معادل جمع کل هزینه ها، خلاصه سود و زیان بدهکار و هزینه ها بستانکار میشود:
خلاصه سود و زیان ****
هزینه حقوق و دستمزد ****
هزینه اجاره ****
هزینه تعمیر و نگهداری ****
مرحله سوم – بستن حساب خلاصه سود و زیان:
ثبت بستن حساب خلاصه سود و زیان با فرض مانده بستانکار(سود):
این حالت با بدهکار کردن حساب خلاصه سود و زیان و بستانکار کردن حساب ” سود(زیان) انباشته ” انجام میشود:
خلاصه سود و زیان ****
سود (زیان) انباشته ****
ثبت بستن حساب خلاصه سود و زیان با فرض مانده بدهکار(زیان):
این حالت با بدهکار کردن حساب ” سود(زیان) انباشته ” و بستانکار کردن حساب خلاصه سود و زیان انجام میشود:
سود (زیان) انباشته ****
خلاصه سود و زیان ****
نکته : در برخی کتابها و سایتها عنوان شده که حساب خلاصه سود و زیان مستقیما به حساب سرمایه بسته میشود. در این خصوص در نظر داشته باشید خلاصه سود و زیان به حساب “سود(زیان) انباشته بسته میشود و دلیل آن هم امکان گزارش گیری دقیق میزان سود یا زیان هر سال و هم چنین نیاز به ثبت صورتجلسه مجمع شرکت یا واحد اقتصادی در اداره ثبت شرکت ها در خصوص تغییر در سرمایه میباشد و بدون انجام مراحل قانونی نمیتوان گردشی در حساب سرمایه ثبت نمود.
مرحله چهارم – بستن حسابهای دائمی در پایان سال:
پیش از بستن حساب های دائمی (صدور سند اختتامیه) ابتدا باید ذخیره مالیات، اندوخته قانونی و سایر موارد شناسایی و ثبت گردد. روش انجام هر یک از موارد به این شرح می باشد:
روش محاسبه و ثبت مالیات عملکرد:
بر اساس ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم، نرخ مالیات عملکرد اشخاص حقوقی معادل 25% سود خالص می باشد.نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی نیز طبق ماده 131 قانون مالیاتهای مستقیم حساب میشود. البته پیش از محاسبه مالیات باید مواردی از قبیل درآمدهای معاف از مالیات و همچنین هزینه های مربوط به درآمدهای معاف از مبلغ سود کنار گذاشته شود و کلیه موارد قانونی نیز رعایت گردد.
با فرض اینکه اینکه میزان سود سال مربوطه، معادل 300/000/000 ریال می باشد و این شرکت زیان انباشته ندارد مالیات متعلقه به شرح زیر محاسبه و ثبت حسابداری آن انجام می شود:
300.000.000 × 25% = 75.000.000
سود (زیان) انباشته 75/000/000
ذخیره مالیات عملکرد 75/000/000
نکته: میزان ذخیره در نظر گرفته شده به صورت علی الحساب می باشد و مبلغ دقیق آن پس از رسیدگی به اسناد و مدارک توسط سازمان امور مالیاتی مشخص می شود.
[highlight bgcolor=”#44cc0a”]این پیشنهاد را از دست ندهید: وبینار روش بستن حسابها در پایان سال مالی و وظایف حسابداران[/highlight]
روش محاسبه و ثبت اندوخته قانونی:
اندوخته قانونی بخشی از سود خالص هر سال می باشد که طبق ماده 140 اصلاحیه قانون تجارت باید به عنوان ذخیره قانونی در نظر گرفته شود. طبق قانون تجارت باید هر ساله معادل 5%سود شرکت جهت اندوخته قانونی ذخیره شود تا میزان آن به 10%سرمایه برسد. پس از اینکه مقدار اندوخته قانونی با 10% سرمایه شرکت برابر شد الزامی به ذخیره مقدار بیشتر وجود ندارد و اختیاری می باشد. بر اساس ماده 237 قانون تجارت سود خالص شركت در هر سال مالي عبارتست از درآمد حاصل در همان سال مالي منهاي كليه هزينه ها واستهلاكات و ذخيره ها
نکته: طبق ماده 238 اصلاحیه قانون تجارت، مبنای محاسبه اندوخته قانونی ، سود خالص پس از وضع زیان های وارده در سالهای قبل و مالیات می باشد. بنابراین ، در شرایطی که شرکت زیان انباشته (سنواتی ) دارد ، فقط رقم سود خالص سال جاری نباید مبنای محاسبه اندوخته قانونی قرار گیرد بلکه لازم است ابتدا جمع زیان سنواتی از رقم سود خالص سال جاری کسر شده و پس از آن مالیات عملکرد محاسبه و در نهایت اندوخته قانونی حساب میشود.
روش محاسبه سایر اندوخته ها از قبیل اندوخته احتیاطی:
در نظر گرفتن سایر اندوخته ها مانند اندوخته عمومی و احتیاطی اختیاری و در صورت تصمیم هیات مدیره انجام می گیرد. این اندوخته ها نیز از سود خالص و مطابق مصوبه هیات مدیره در نظر گرفته می شوند.
مثال برای محاسبه و ثبت ذخیره مالیات عملکرد، اندوخته قانونی و اندوخته احتیاطی:
با در نظر گرفتن سود 300.000.000 ریالی سال جاری و زیان انباشته 100.000.000 ریالی و میزان اندوخته قانونی معادل 5% سود خالص و اندوخته احتیاطی معادل 10% سود خالص برای محاسبه اندوخته باید محاسبات زیر انجام و پس از آن ثبت حسابداری مطابق نمونه ثبت شود:
مرحله اول – محاسبه مالیات عملکرد:
در این حالت ابتدا زیان انباشته را از سود سال جاری کسر می‌کنیم. عدد حاصل مشمول 25% مالیات است:
300.000.000 – 100.000.000 = 200.000.000
200.000.000 × 25% = 50.000.000
مرحله دوم – محاسبه اندوخته ها:
در این مرحله از سود سال جاری، زیان انباشته و مالیات کسر میشود تا مبنای محاسبه اندوخته به دست آید:
300.000.000 – 100.000.000 – 50.000.000 = 150.000.000
پس از به دست آوردن رقم فوق اندوخته قانونی و احتیاطی محاسبه میشود:
150.000.000 × 5% = 7.500.000
150.000.000 × 10% = 15.000.000
با توجه به موارد فوق ثبت زیر صادر میشود:
سود (زیان) سال جاری 300.000.000
سود (زیان) انباشته 300.000.000
بابت انتقال سود سال جاری به سود انباشته
سود (زیان) انباشته 72.500.000
ذخیره مالیات 50.000.000
اندوخته قانونی 7.500.000
اندوخته احتیاطی 15.000.000
مانده این حسابها به همراه سایر حساب های دائمی به صورت مستقیم به دوره مالی بعد منتقل میشود. برای این کار از حساب “تراز اختتامیه” استفاده می‌کنیم. بدین صورت که تمام حسابهای دائم که دارای مانده بستانکار هستند را بدهکار کرده و حساب تراز اختتامیه را بستانکار می‌کنیم. سپس تراز اختتامیه را معادل مانده حسابهای با مانده بدهکار، بدهکار می کنیم و همه حسابهای دارای مانده بدهکار را بستانکار می‌کنیم.
سند نمونه بستن حسابها:
سرمایه *****
اندوخته قانونی *****
اندوخته احتیاطی *****
سود (زیان) انباشته *****
حسابهای پرداختنی تجاری *****
سایر حسابهای پرداختنی *****
ذخیره مالیات *****
ذخیره استهلاک *****
تراز اختتامیه *****
تراز اختتامیه *****
موجودی نقد و بانک *****
حسابهای دریافتنی تجاری *****
سایر حسابهای دریافتنی *****
داراییهای ثابت *****
ثبت سند افتتاحیه در سال مالی جدید:
انجام این کار دقیقا بر عکس بستن حسابهای دائمی در پایان سال میباشد با این تفاوت که باید به جای حساب “تراز اختتامیه” از حساب “تراز افتتاحیه” استفاده نمود:
موجودی نقد و بانک *****
حسابهای دریافتنی تجاری *****
سایر حسابهای دریافتنی *****
داراییهای ثابت *****
حساب افتتاحیه *****
حساب افتتاحیه *****
سرمایه *****
اندوخته قانونی *****
اندوخته احتیاطی *****
سود (زیان) انباشته *****
حسابهای پرداختنی تجاری *****
سایر حسابهای پرداختنی *****
ذخیره مالیات *****
ذخیره استهلاک *****
[highlight bgcolor=”#44cc0a”]این پیشنهاد را از دست ندهید: وبینار روش بستن حسابها در پایان سال مالی و وظایف حسابداران[/highlight]
نکته:
1- حساب “تراز اختتامیه” در پایان دوره مالی و حساب “تراز افتتاحیه” در ابتدای دوره مالی ایجاد و با توجه به گردش برابر حسابهای بدهکار و بستانکار در سند اختتامیه و افتتاحیه، در همان زمان هم بسته میشوند. البته اجباری برای استفاده از این سرفصلها وجود ندارد و می توان در زمان بستن حسابهای پایان دوره مالی، همه حسابهای بستانکار را بدهکار نمود و در آرتیکل مقابل همه حسابهای بدهکار را بستانکار نمود.
2- استفاده از حسابهای انتظامی به جای حساب اختتامیه و حساب افتتاحیه اشتباه است.
این مطلب اولین بار در تاریخ 1394/12/25 در سایت حساب آموز منتشر شده و در تاریخ 1399/01/04 مورد بازبینی قرار گرفته است.