مرور زمان مالیاتی چیست؟
مرور زمان مالیاتی چیست؟
مرور زمان مالیاتی ارتباط مستقیم با رسیدگی مالیاتی (حسابرسی مالیاتی) دارد. رسیدگی مالیاتی یکی از وظایف بسیار مهمی است که انجام آن بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم به سازمان امور مالیاتی کشور محول شده است. بر اساس همین قانون سازمان امور مالیاتی موظف است که پرونده مودیان مالیاتی را از نظر درآمد و هزینه و تطابق آن با مفاد قانون بررسی کند. این رسیدگی باید در مهلت مشخص شده در قانون مالیاتهای مستقیم انجام شود در غیر این صورت پرونده مودی مشمول مروز زمان میشود که چون این مهلت در قانون مالیاتهای مستقیم مشخص شده به آن مروز زمان مالیاتی گفته میشود.
نکته – مرور زمان در قوانین قضایی به حالتی گفته میشود که بعد از طی مدت زمان خاصی امکان پیگیری قضایی جرم از بین میرود.
مدت زمان لازم برای مرور زمان مالیاتی
مرور زمان در دو حالت ارسال اظهارنامه و عدم ارسال اظهارنامه روی میدهد. برای بررسی دقیق موضوع باید به ماده 156 و ماده 157 قانون مالیاتهای مستقیم مراجعه کنیم. ماده 156 مرور زمان در مورد مودیانی که اظهارنامه خود را در موعد قانونی ارسال کرده اند تعیین شده و در ماده 157 هم مرور زمان برای مودیان یا اشخاصی که موظف به ارسال اظهارنامه بودهاند اما آن را ارسال نکردهاند.
مرور زمان مالیاتی مودیانی که اظهارنامه خود را در موعد قانونی تسلیم کردهاند:
بر اساس ماده 156 ق.م.م اداره امور مالیاتی باید حداکثر تا یک سال بعد از پایان مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی به اظهارنامه مودیان رسیدگی نموده و برگ تشخیص را صادر کند. در صورت عدم صدور برگ تشخیص در مهلت تعیین شده یا ابلاغ برگ تشخیص تا سه ماه بعد از انقضای یک سال ذکر شده، اظهارنامه به دلیل مرور زمان قطعی می‌گردد یعنی سود یا زیان و اطلاعات اظهار شده در اظهارنامه تایید میشود. در بخش بعدی ابتدا متن کامل ماده 156 را به همراه چند مثال مشاهده مشاهده میکنید.
ماده ۱۵۶ ـ ادارة امور مالیاتی مکلف است اظهارنامة مودیان مالیات بر درآمد را در مورد هر منبع که در موعد قانونی تسلیم شده است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم اظهارنامه رسیدگی نماید. در صورتی که ظرف مدت مذکور برگ تشخیص درآمد صادر ننماید و یا تا سه ماه پس از انقضای یک سال فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را به مودی ابلاغ نکند اظهارنامة مودی قطعی تلقی میشود.
هرگاه پس از قطعی شدن اظهارنامة مالیاتی یا بعد از رسیدگی و صدور و ابلاغ برگ تشخیص اعم از این که به قطعیت رسیده یا نرسیده باشد معلوم شود مودی، درآمد یا فعالیت های انتفاعی کتمان شده‌ای داشته و مالیات متعلق به آن نیز مطالبه نشده باشد، فقط مالیات بر درآمد آن فعالیتها با رعایت مادة ۱۵۷ این قانون قابل مطالبه خواهد بود. در این حالت و همچنین در مواردی که اظهارنامة مودی به علت عدم رسیدگی، قطعی تلقی می‌گردد ادارة امور مالیاتی بایستی یک نسخه از برگ تشخیص صادره به انضمام گزارش توجیهی مربوط را ظرف ده روز از تاریخ صدورجهت رسیدگی به دادستانی انتظامی مالیاتی ارسال نماید.
مثال الف – مرور زمان برای شخص حقیقی (صاحبان مشاغل) برای ارسال اظهارنامه سال 1397:
مهلت ارسال اظهارنامه صاحبان مشاغل: بر اساس ماده 100 تا پایان خرداد سال بعد است یعنی این شخص حداکثر تا پایان خرداد 1398 باید اظهارنامه خود را ارسال کند
مهلت رسیدگی توسط سازمان امور مالیاتی: حداکثر یک سال بعد از پایان مهلت قانونی ارسال اظهارنامه یعنی پایان خرداد 1399
مهلت ابلاغ برگ تشخیص جهت جلوگیری از مرور زمان مالیاتی: حداکثر تا پایان شهریور 1399
مثال ب – مرور زمان اظهارنامه سال 1397 برای شرکتی که سال مالی آن پایان اسفند است:
مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی: بر اساس ماده 110 تا 4 ماه بعد از پایان سال مالیاتی است یعنی این مودی حداکثر باید تا پایان تیر ماه 1398 اظهارنامه خود را ارسال کند
مهلت رسیدگی توسط سازمان امور مالیاتی: حداکثر یک سال بعد از پایان مهلت قانونی ارسال اظهارنامه یعنی پایان تیر 1399
مهلت ابلاغ برگ تشخیص جهت جلوگیری از مرور زمان مالیاتی: حداکثر تا پایان مهر 1399
مثال پ – مرور زمان اظهارنامه سال 1397 برای شرکتی که سال مالی آن پایان شهریور است:
مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی: با توجه به اینکه 6 ماه از عملکرد این مودی در سال 1397 و 6 ماه در سال 1398 بوده و چهار ماه بعد از پایان سال مالی خود باید اظهارنامه را ارسال کند بنابراین مهلت ارسال در این حالت حداکثر تا پایان دی ماه 1398 می باشد
مهلت رسیدگی توسط سازمان امور مالیاتی: حداکثر یک سال بعد از پایان مهلت قانونی ارسال اظهارنامه یعنی پایان دی 1399
مهلت ابلاغ برگ تشخیص جهت جلوگیری از مرور زمان مالیاتی: حداکثر تا پایان فروردین 1400
مرور زمان مودیانی که اظهارنامه خود را در موعد قانونی تسلیم نکردهاند:
در این حالت مرور زمان مالیاتی 5 سال از تاریخ سررسید پرداخت می‌باشد. متن ماده 157 قانون مالیاتهای مستقیم به طور کامل در مورد این گروه از مودیان است:
ماده ۱۵۷ ـ نسبت به مودیان مالیات بر درآمد که در موعد مقرر از تسلیم اظهارنامة منبع درآمد خودداری نموده‌اند یا اصولا طبق مقررات این قانون مکلف به تسلیم اظهارنامه در سر رسید پرداخت مالیات نیستند مرور زمان مالیاتی پنج سال از تاریخ سر رسید پرداخت مالیات می‌باشد و پس از گذشتن پنج سال مذکور مالیات متعلق قابل مطالبه نخواهد بود، مگر این که ظرف این مدت درآمد مودی تعیین و برگ تشخیص مالیات صادر و حداکثر ظرف سه ماه پس از انقضای پنج سال مذکور برگ تشخیص صادره به مودی ابلاغ شود.
تبصره ـ در مواردی که مالیات به هر علت از غیر مودی مطالبه شده باشد پس از تأیید مراتب از طرف هیأت حل اختلاف مالیاتی مطالبه مالیات از غیر مودی در هر مرحله‌ای که باشد کان لم یکن‌تلقی می‌گردد و در این صورت ادارة امور مالیاتی مکلف است بدون رعایت مرور زمان موضوع این ماده ظرف یک سال از تاریخ صدور رأی هیأت مزبور، مالیات متعلق را از مودی واقعی مطالبه نماید و گرنه مشمول مرور زمان خواهد بود.
نکته:
1- مرور زمان مالیاتی در موارد اندکی روی میدهد مانند زمان تغییر کارشناسان مالیاتی که کارشناس جدید اطلاعی از پرونده مودی ندارد
2- اظهارنامه ارسالی مودیانی که مشمول مرور زمان مالیاتی شده رسیدگی نمیشود و تمام اطلاعات ذکر شده در آن اعم از سود یا زیان بدون هیچ تغییری تایید می‌گردد
3- هر چند مرور زمان مالیاتی برای بخش حسابداری و حسابداران فرخنده و دلچسب است ممکن است برای کارمندان سازمان امور مالیاتی مشکل آفرین باشد به ویژه اگر این موضوع به دلیل به دلیل قصور کارمندان تی روی دهد.