مرور زمان مالیاتی چیست؟

مرور زمان مالیاتی چیست؟

مرور زمان مالیاتی ارتباط مستقیم با رسیدگی مالیاتی (حسابرسی مالیاتی) دارد. رسیدگی مالیاتی یکی از وظایف بسیار مهمی است که انجام آن بر اساس قانون مالیات‎های مستقیم به سازمان امور مالیاتی کشور محول شده است. بر اساس همین قانون سازمان امور مالیاتی موظف است که پرونده مودیان مالیاتی را از نظر درآمد و هزینه و تطابق آن با مفاد قانون بررسی کند. این رسیدگی باید در مهلت مشخص شده در قانون مالیات‎های مستقیم انجام شود در غیر این صورت پرونده مودی مشمول مروز زمان می‌شود که چون این مهلت در قانون مالیات‎های مستقیم مشخص شده به آن مروز زمان مالیاتی گفته می‎شود.

نکته – مرور زمان در قوانین قضایی به حالتی گفته می‎شود که بعد از طی مدت زمان خاصی امکان پیگیری قضایی جرم از بین می‎رود.

مدت زمان لازم برای مرور زمان مالیاتی

مرور زمان در دو حالت ارسال اظهارنامه و عدم ارسال اظهارنامه روی می‎دهد. برای بررسی دقیق موضوع باید به ماده ۱۵۶ و ماده ۱۵۷ قانون مالیات‎های مستقیم مراجعه کنیم.  ماده ۱۵۶ مرور زمان در مورد مودیانی که اظهارنامه خود را در موعد قانونی ارسال کرده اند تعیین شده و در ماده ۱۵۷ هم مرور زمان برای مودیان یا اشخاصی که موظف به ارسال اظهارنامه بوده‎اند اما آن را ارسال نکرده‎اند.

مرور زمان مالیاتی مودیانی که اظهارنامه خود را در موعد قانونی تسلیم کرده‎اند:

بر اساس ماده ۱۵۶ ق.م.م اداره امور مالیاتی باید حداکثر تا یک سال بعد از پایان مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی به اظهارنامه مودیان رسیدگی نموده و برگ تشخیص را صادر کند. در صورت عدم صدور برگ تشخیص در مهلت تعیین شده یا ابلاغ برگ تشخیص تا سه ماه بعد از انقضای یک سال ذکر شده، اظهارنامه به دلیل مرور زمان قطعی می‎گردد یعنی سود یا زیان و اطلاعات اظهار شده در اظهارنامه تایید میشود. در بخش بعدی ابتدا متن کامل ماده ۱۵۶ را به همراه چند مثال مشاهده مشاهده می‎کنید.

ماده ۱۵۶ ـ اداره امور مالیاتی مکلف است اظهارنامه مودیان مالیات ‌بر درآمد را در مورد هر منبع که در موعد قانونی تسلیم شده است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم‌ اظهارنامه رسیدگی نماید. در صورتی که ظرف مدت مذکور برگ‌ تشخیص درآمد صادر ننماید و یا تا سه ماه پس از انقضای یک سال ‌فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را به مودی ابلاغ نکند اظهارنامه مودی قطعی تلقی می‌شود.

هرگاه پس از قطعی شدن اظهارنامه مالیاتی یا بعد از رسیدگی و صدور و ابلاغ برگ تشخیص اعم از این که به قطعیت رسیده یا نرسیده باشد معلوم شود مودی‌، درآمد یا فعالیت های انتفاعی کتمان‌ شده‌ای داشته و مالیات متعلق به آن نیز مطالبه نشده باشد، فقط مالیات بر درآمد آن فعالیتها با رعایت ماده ۱۵۷ این قانون قابل ‌مطالبه خواهد بود. در این حالت و همچنین در مواردی که اظهارنامه ‌مودی به علت عدم رسیدگی‌، قطعی تلقی می‌گردد اداره امور مالیاتی ‌بایستی یک نسخه از برگ تشخیص صادره به انضمام گزارش‌ توجیهی مربوط را ظرف ده روز از تاریخ صدورجهت رسیدگی به ‌دادستانی انتظامی مالیاتی ارسال نماید.

مثال الف – مرور زمان برای شخص حقیقی (صاحبان مشاغل) برای ارسال اظهارنامه سال ۱۳۹۷:

مهلت ارسال اظهارنامه صاحبان مشاغل: بر اساس ماده ۱۰۰  تا پایان خرداد سال بعد است یعنی این شخص حداکثر تا پایان خرداد ۱۳۹۸ باید اظهارنامه خود را ارسال کند

مهلت رسیدگی توسط سازمان امور مالیاتی: حداکثر یک سال بعد از پایان مهلت قانونی ارسال اظهارنامه یعنی پایان خرداد ۱۳۹۹

مهلت ابلاغ برگ تشخیص جهت جلوگیری از مرور زمان مالیاتی: حداکثر تا پایان شهریور ۱۳۹۹

مثال ب – مرور زمان اظهارنامه سال ۱۳۹۷ برای شرکتی که سال مالی آن پایان اسفند است:

مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی: بر اساس ماده ۱۱۰ تا ۴ ماه بعد از پایان سال مالیاتی است یعنی این مودی حداکثر باید تا پایان تیر ماه ۱۳۹۸ اظهارنامه خود را ارسال کند

مهلت رسیدگی توسط سازمان امور مالیاتی: حداکثر یک سال بعد از پایان مهلت قانونی ارسال اظهارنامه یعنی پایان تیر ۱۳۹۹

مهلت ابلاغ برگ تشخیص جهت جلوگیری از مرور زمان مالیاتی: حداکثر تا پایان مهر ۱۳۹۹

مثال پ – مرور زمان اظهارنامه سال ۱۳۹۷ برای شرکتی که سال مالی آن پایان شهریور است:

مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی: با توجه به اینکه ۶ ماه از عملکرد این مودی در سال ۱۳۹۷ و ۶ ماه در سال ۱۳۹۸ بوده و چهار ماه بعد از پایان سال مالی خود باید اظهارنامه را ارسال کند بنابراین مهلت ارسال در این حالت حداکثر تا پایان دی ماه ۱۳۹۸ می باشد

مهلت رسیدگی توسط سازمان امور مالیاتی: حداکثر یک سال بعد از پایان مهلت قانونی ارسال اظهارنامه یعنی پایان دی ۱۳۹۹

مهلت ابلاغ برگ تشخیص جهت جلوگیری از مرور زمان مالیاتی: حداکثر تا پایان فروردین ۱۴۰۰

مرور زمان مودیانی که اظهارنامه خود را در موعد قانونی تسلیم نکرده‎اند:

در این حالت مرور زمان مالیاتی ۵ سال از تاریخ سررسید پرداخت می‎باشد. متن ماده ۱۵۷ قانون مالیات‎های مستقیم به طور کامل در مورد این گروه از مودیان است:

ماده ۱۵۷ ـ نسبت به مودیان مالیات بر درآمد که در موعد مقرر از تسلیم اظهارنامه منبع درآمد خودداری نموده‌اند یا اصولا طبق مقررات این قانون مکلف به تسلیم اظهارنامه در سر رسید پرداخت‌ مالیات نیستند مرور زمان مالیاتی پنج سال از تاریخ سر رسید پرداخت مالیات می‌باشد و پس از گذشتن پنج سال مذکور مالیات‌ متعلق قابل مطالبه نخواهد بود، مگر این که ظرف این مدت درآمد مودی تعیین و برگ تشخیص مالیات صادر و حداکثر ظرف سه ماه ‌پس از انقضای پنج سال مذکور برگ تشخیص صادره به مودی ابلاغ ‌شود.

تبصره ـ در مواردی که مالیات به هر علت از غیر مودی مطالبه ‌شده باشد پس از تأیید مراتب از طرف هیأت حل اختلاف مالیاتی ‌مطالبه مالیات از غیر مودی در هر مرحله‌ای که باشد کان لم یکن‌تلقی می‌گردد و در این صورت اداره امور مالیاتی مکلف است بدون ‌رعایت مرور زمان موضوع این ماده ظرف یک سال از تاریخ صدور رأی هیأت مزبور، مالیات متعلق را از مودی واقعی مطالبه نماید و گرنه مشمول مرور زمان خواهد بود.

نکته: 

۱- مرور زمان مالیاتی در موارد اندکی روی می‎دهد مانند زمان تغییر کارشناسان مالیاتی که کارشناس جدید اطلاعی از پرونده مودی ندارد

۲- اظهارنامه ارسالی مودیانی که مشمول مرور زمان مالیاتی شده رسیدگی نمی‎شود و تمام اطلاعات ذکر شده در آن اعم از سود یا زیان بدون هیچ تغییری تایید می‎گردد

۳- هر چند مرور زمان مالیاتی برای بخش حسابداری و حسابداران فرخنده و دلچسب است ممکن است برای کارمندان سازمان امور مالیاتی مشکل آفرین باشد به ویژه اگر این موضوع به دلیل به دلیل قصور کارمندان تی روی دهد.