بیمه اختیاری چیست و چه شرایط و ضوابطی دارد؟

بیمه خویش فرما چیست؟

در ادامه مقالات آموزشی سایت حساب آموز با موضوع دانستنی های بیمه تامین اجتماعی، این مقاله را به بیمه اختیاری اختصاص داده ایم. بر اساس قانون تامین اجتماعی کشور، افرادی که مشمول هیچ بیمه ای نیستند می توانند به درخواست خود تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گیرند. به این نوع بیمه در اصطلاح بیمه خویش فرما گفته می شود.

بیمه خویش فرما شامل دو نوع بیمه می باشد:

1- بیمه اختیاری که موضوع این مقاله می باشد.

2- بیمه صاحبان حرف و مشاغل که در مقاله جداگانه درباره آن توضیح داده خواهد.

بیمه اختیاری چیست؟

بیمه اختیاری برای کسانی است که تحت پوشش بیمه خاصی نیستند. شخصی که درخواست این نوع بیمه را دارد باید مستقیما با مراجعه به یکی از شعب سازمان تامین اجتماعی و ارائه درخواست کتبی و تحویل اسناد و مدارک، خواهان انعقاد قرارداد بیمه اختیاری شود. پس از بررسی و تایید، شخص تحت پوشش بیمه اختیاری قرار گرفته و مشمول قوانین مربوط به این نوع بیمه می شود. سازمان تامین اجتماعی از زمان ثبت تقاضای بیمه اختیاری در دفتر شعبه موظف است حداکثر ظرف دو ماه موضوع را بررسی و استحقاق یا عدم استحقاق را کتبا به متقاضی اعلام کند.

قوانین بیمه اختیاری:

الف- پرداخت حق بیمه در این حالت کاملا به عهده شخص بیمه شده است و وی موظف به پرداخت حق بیمه در مهلت قانونی می باشد. درصورت عدم پرداخت حق بیمه در موعد مقرر قرارداد بیمه شخص باطل شده و متقاضی باید مجددا درخواست خود را مبنی بر ثبت بیمه ارائه کرده و مراحل مربوطه را مجددا طی کند .

ب- متقاضی بیمه اختیاری می‌تواند برای انعقاد بیمه با سازمان وکیل هم داشته باشد. در متن وکالت‌نامه باید دقیقا موضوع وکالت مبنی بر انعقاد قرارداد بیمه اختیاری ذکر شود و قراردادهای وکالتی که به صورت کلی تنظیم شده باشند در این خصوص فاقد اعتبارند.

پ- در صورت وجود شرایط سنی و سابقه انعقاد قرارداد بیمه اختیاری،متقاضی و افراد تحت تکفل برای معاینه پزشکی به پزشک معتمد سازمان معرفی می‌شوند.
متقاضیانی که هنگام ارائه تقاضا بیشتر از نه ماه از قطع پرداخت حق بیمه آن‌ها نگذشته باشد از انجام معاینات پزشکی معاف هستند.
ت- در صورتی که بیمه‌شدگان اختیاری در کارگاه‌های مشمول قانون کار و تامین اجتماعی مشغول به کار شده و تحت پوشش بیمه اجباری قرار بگیرند و یا مشمول صندوق‌های بیمه‌ای دیگر شوند بیمه اختیاری آنان قطع می شود و آنها موظف‌اند موضوع را کتبا به سازمان تامین اجتماعی اطلاع دهند تا برای قطع بیمه اختیاری آنان اقدام شود؛در غیر این صورت حق بیمه‌های دریافتی پس از کسر هزینه‌های اداری مربوط مسترد ‌می‌شود و سابقه ایجادشده حذف می‌گردد.

شرایط بیمه اختیاری:

اشخاصی می‌توانند بیمه اختیاری شوند که دارای شرایط زیر باشند:
حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه
حداکثر ٥٠ سال سن (مرد و زن)

نکته:

در صورتی که سن متقاضی در زمان تقاضا بیش از ۵۵ سال باشد باید،معادل مدت مازاد سنی،سابقه حق بیمه را بپردازد. برای مثال،اگر متقاضی بیمه اختیاری ۵۷ساله باشد باید هنگام درخواست دو سال سابقه پرداخت حق بیمه را بپردازد و اگر ۶۰ساله باشد داشتن پنج سال سابقه الزامی است.
متقاضیانی که بیش از ده سال سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشند از شرط سنی معاف‌اند و با هر سنی می‌توانند بیمه شوند.

چنانچه بیمه‌شده‌ای یکبار با سازمان قرارداد بیمه اختیاری منعقد کرده باشد تا سه‌بار حق انعقاد قرارداد بیمه اختیاری را بدون شرط سنی خواهد داشت. البته دوران انقطاع جزء بیمه و سوابق فرد منظور نخواهد شد.برای کسانی که بیش از سن مقرر سن دارند، سوابق انتقالی از صندوق‌های دیگر برای تامین سابقه مورد نیاز محاسبه نخواهد شد.

چنانچه متقاضی بیمه اختیاری با ارائه مدارک و اسناد غیرقانونی و جعلی مبادرت به انعقاد قرارداد کند،بیمه وی قطع می‌شود و نمی‌تواند از مزایای سازمان استفاده کند.

درصد حق بیمه اختیاری:

درصد حق بیمه متقاضیان بیمه اختیاری ۲۶ درصد دستمزد و حقوق توافق‌شده است.بیمه اختیاری بر اساس حق بیمه مذکور کلیه تعهدات بیمه‌ای را شامل ‌می‌شود.
بیمه‌شدگان اختیاری که قبلا با بیمه‌های ۱۲، ۱۴ و ۱۸ درصدی مشمول بیمه بوده‌اند،از تاریخ 86/01/01 با بیمه ۲۶ درصدی تطبیق یافتند و در برابر تعهدات مذکور بیمه کامل خواهند بود. علاوه بر حق بیمه فوق دولت نیز پرداخت ۳ درصد از حق بیمه را طبق قانون تامین اجتماعی(ماده ۲۸ قانون تامین اجتماعی)متعهد شده است.

مبنا و روش محاسبه حق بیمه در بیمه‌های اختیاری:

متقاضیان بیمه اختیاری می‌توانند دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه را خود مشخص کنند. این رقم باید بین حداقل و حداکثر دستمزد هر سال تعیین شود. این نوع بیمه شدگان می‌توانند با ارائه درخواست،هر دو سال یکبار دستمزد مبنای محاسبه حق بیمه ماهانه خود را ۱۰ درصد افزایش دهند.

مهلت پرداخت حق بیمه اختیاری:

بیمه‌شدگان اختیاری موظف‌اند حق بیمه خود را حداکثر تا آخرین روز دو ماه بعد به شعبه تامین اجتماعی پرداخت کنند،در غیر این صورت قرارداد منعقدشده از اولین روز ماهی که حق بیمه پرداخت نشده لغو می‌شود و ادامه بیمه موکول به درخواست جدید خواهد بود. اولین پرداخت حق بیمه اجبارا باید همزمان با انعقاد قرارداد صورت گیرد.

روش ارائه درخواست و عقد قرارداد بیمه اختیاری:

متقاضی بیمه اختیاری باید با مراجعه به شعبه تامین اجتماعی که سوابق پرداخت حق بیمه در آن متمرکز است،فرم مربوطه را دریافت و تکمیل کند،سپس آن را همراه یک قطعه عکس و رسید اخذشده از شعبه ارائه کند. پس از انجام اقدامات فوق،شعبه موظف است حداکثر ظرف دوماه از تاریخ ثبت درخواست در دفتر شعبه،وضع متقاضی را از نظر استحقاق یا عدم استحقاق او بررسی و نتیجه را اعلام کند.
بررسی شعبه شامل سن،سابقه،معرفی به کمیسیون پزشکی و دریافت نتیجه و سایر مراحل اداری است. چنانچه متقاضی واجد شرایط تشخیص داده شد باید حداکثر ظرف بیست روز از تاریخ اعلام آن برای انعقاد قرارداد به شعبه مراجعه کند و حداکثر ظرف ده روز پس از انعقاد قرارداد بیمه اختیاری،حق بیمه را از تاریخ درخواست به صورت یکجا پرداخت نماید.

تعهدات سازمان امین اجتماعی در قبال بیمه‌شدگان اختیاری:

پرداخت مستمری بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی
ارائه خدمات درمانی
هزینه کفن و دفن همانند بیمه‌شدگان اجباری
وسایل کمک‌پزشکی،همانند بیمه‌شدگان اجباری

کمک‌هزینه ازدواج،ازکارافتادگی جزئی،غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری و بیمه بیکاری شامل بیمه‌شدگان اختیاری نمی‌شود؛زیرا این بیمه‌شدگان دارای کارفرما نیستند همچنین در کارگاه‌های مشمول قانون کار اشتغال ندارند و خود مستقیما خواهان ادامه بیمه به طور اختیاری هستند.
به غیر از موارد فوق شرایط مربوط به برخورداری از خدماتی از قبیل بازنشستگی،ازکارافتادگی کلی غیرناشی از کار،مستمری بازماندگان و… همانند بیمه‌شدگان اجباری است.

سوال درباره بیمه اختیاری:

سئوال 1: آیا کسی که قبلا بیمه اختیاری بوده و حالا در شهر یا محل دیگری زندگی می‌کند و می‌خواهد خود را بیمه کند باید برای بیمه مجدد به شعبه یا شهر قبلی خود مراجعه کند؟
پاسخ: با توجه به اصلاحات جدید در این زمینه، دیگر نیازی به مراجعه به شهر یا شعبه قبلی نیست و متقاضی می‌تواند در شعبه محل یا شهر اقامت خود بیمه اختیاری درخواست کند.
سئوال 2: پدر من کارگر است، بالای ۶۰ سال سن دارند و تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیست. آیا راهی برای بیمه کردن ایشان وجود دارد؟
پاسخ: با توجه به اینکه ایشان سابقه بیمه‌ای ندارند و سنشان نیز بالاست، نمی‌توانند بیمه خویش‌فرما شوند. تنها در صورتی که در کارگاهی مشغول به کار شوند تا حق بیمه ایشان به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود.
سئوال 3: همسر من کارت پایان خدمت ندارد و متولد ۱۳۶۱ است. ایشان مشغول به کار آزاد هستند و تا به حال تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نبوده‌اند. به نظر شما برای استفاده از تسهیلات بازنشستگی و…، از چه طریق می‌توانند بیمه شوند؟ در ضمن من مشغول به کارم و جداگانه تحت پوشش بیمه اجباری هستم.
پاسخ: بیمه نیازی به کارت پایان خدمت ندارد، ولی قرارداد کار با کارت پایان خدمت منعقد می‌شود؛ چراکه در غیر این صورت برای کارفرما مسئولیت دارد. همسر شما می‌تواند خود را بیمه خویش‌فرما کند، یعنی بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد.
سئوال 4: آیا کلیه متقاضیان بیمه اختیاری می‌توانند دستمزد مبنای حق بیمه را خود انتخاب کنند؟
پاسخ: تعیین دستمزد مبنای حق بیمه برای متقاضیانی که بیش از ده سال سابقه بیمه‌ای دارند بر اساس میانگین آخرین ۳۶۰ روز کارکرد بیمه آنان صورت می‌گیرد.

نکته: منبع اصلی این مقاله سایت سازمان تامین اجتماعی می باشد.