آموزش بستن حساب‎ در حسابداری و صدور سند اختتامیه و سند افتتاحیه

بستن حساب‎ها و ثبت سند اختتامیه و سند افتتاحیه جز مواردی است که هر حسابداری در طی زمان فعالیت خود با آن سر و کار خواهد داشت. با اینکه صدور سند افتتاحیه و اختتامیه یک بار در هر دوره مالی نیاز است ولی ثبت درست آن بسیار مهم و حیاتی می‎باشد.

در ادامه با آموزش بستن حساب‎ در حسابداری و ثبت سند اختتامیه و سند افتتاحیه در خدمت شما هستیم:

بستن حساب‎ در حسابداری به چه معنی است؟

“بستن حساب‎ها در حسابداری” به معنی صفر کردن مانده هر حساب می باشد. این کار با بستانکار کردن مانده نهایی حساب­­های دارای مانده بدهکار و بدهکار کردن مانده نهایی حساب­های دارای مانده بستانکار در اسناد حسابداری انجام می شود.

در چه زمانی به بستن حساب­ها نیاز است؟

1- طی دوره مالی:

در این حالت باید مانده برخی حساب ها صفر شود. بستن حساب مشتری در طی سال یکی از این موارد است. در این حالت مانده حساب برخی از مشتریان به دلایلی مانند عدم پرداخت بدهی یا عدم ادامه همکاری با شرکت یا ارائه تخفیف بابت مانده حساب در طی سال مالی بسته می شود یعنی مانده بدهی وی به مطالبات سوخت شده و یا سرفصل متناسب با آن منتقل می شود. به عنوان مثال آقای الف (مشتری شرکت) مبلغ 1/000/000 ریال به شرکت بدهکار می­باشد و این مبلغ باید به عنوان تخفیف برای وی در نظر گرفته شده  و حساب وی بسته شود. ثبت حسابداری مربوط به این رویداد به شرح زیر است:

            تخفیفات فروش                                                   1/000/000

                                            حساب­های دریافتنی تجاری / آقای الف                         1/000/000

2- پایان دوره مالی:

این مورد که مفصل­ تر و پیچیده ­تر از بستن حساب­ها در طی دوره مالی می­باشد برای مشخص نمودن سود و زیان دوره مالی، صدور سند اختتامیه و هم چنین انتقال مانده حساب­های دائم به دوره مالی بعدی و صدور سند افتتاحیه، انجام می­شود.

بستن حساب­ها در پایان دوره مالی با در نظر گرفتن نوع حساب­های موقت (سود و زیانی)، مخلوط و دائمی (ترازنامه‎ای) انجام می­شود. برای بستن حساب­های پایان سال ابتدا باید مانده همه حساب­های موقت به یک حساب دائم بسته شود و پس از آن مانده همه حساب­های دائمی طی سند اختتامیه، بسته شده و به عنوان سند افتتاحیه به دوره مالی بعدی منتقل شود.

تعریف حسابهای دائمی و موقت و نمونه آن:

حساب­­های موقت: حسابهایی هستند که مانده آنها در پایان هر سال مالی بسته می شود و به طور مستقیم به سال مالی بعدی منتقل نمی شود. برخی از حساب­های این گروه که مربوط به درآمد و هزینه­ ها می­باشد شامل فروش، هزینه حقوق و دستمزد، هزینه آب، هزینه تلفن و … است. به این حسابها، حسابهای سود و زیانی هم گفته می‎شود.

حساب­های مخلوط: حسابهایی هستند که در پایان سال بخشی از آن به حساب درآمد یا هزینه منتقل می‎شود و باقیمانده آن به سال بعد منتقل می‎گردد. از جمله این نوع حساب­ها، پیش پرداخت اجاره و پیش دریافت درآمد می­باشد که شامل دو بخش موقت و دائمی می­باشند.

نکته – در بسیاری از منابع حسابداری اشاره‎ای به این نوع حساب نشده است ولی برای درک بهتر می‎توان این نوع تعریف را در نظر گرفت.

حساب­های دائمی: حسابهای این گروه که شامل دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام می­باشد در پایان دوره مالی بسته شده و به طور مستقیم به دوره مالی بعد منتقل می­گردد. موجودی نقد و بانک، حساب­های دریافتنی تجاری، سرمایه نمونه حساب‎های دائمی هستند. به این حسابها، حسابهای ترازنامه ای هم گفته می‎شود.

 

[highlight bgcolor=”#44cc0a”]این پیشنهاد را از دست ندهید: وبینار روش بستن حسابها در پایان سال مالی و وظایف حسابداران[/highlight]

 

آموزش بستن حساب­ موقت در پایان سال:

بستن حسابهای موقت با استفاده از یک حساب موقت واسط به نام “حساب خلاصه سود و زیان”  انجام می‎شود. پیش از آموزش روش بستن حسابهای موقت حساب خلاصه سود و زیان را توضیح می‎دهیم:

حساب خلاصه سود و زیان چیست؟

حساب خلاصه سود و زیان، حساب موقتی است که مانده سایر حساب‎های موقت به آن بسته می‎شود و مانده نهایی آن نشان دهنده سود یا زیان شرکت در طی یک دوره مالی است:

مانده بدهکار حساب خلاصه سود و زیان نشان دهنده بیشتر بودن هزینه‎های یک دوره مالی نسبت به درآمدها بوده و نشان دهنده زیان می‎باشد.

مانده بستانکار حساب خلاصه سود و زیان نشان دهنده بیشتر بودن درآمدهای یک دوره مالی نسبت به هزینه‎ها بوده و نشان دهنده سود می‎باشد.

 

 

ماهیت حساب خلاصه سود و زیان:

حساب خلاصه سود و زیان دارای ماهیت دو گانه است یعنی هم میتواند دارای مانده بدهکار باشد و هم مانده بستانکار. بر اساس بند فوق مانده این حساب در صورت وجود زیان بدهکار و در صورت وجود سود بستانکار می‎باشد.

ماهیت حسابها به صورت کامل در اینجا توضیح داده شده است

 

روش بستن حسابهای موقت:

مرحله اول – بستن حساب فروش یا درآمد:

مانده حساب فروش یا درآمد بدهکار و به همان مبلغ خلاصه سود و زیان بستانکار می­شود:

                        درآمد/فروش                                                        ****

                                                   خلاصه سود و زیان                                                  ****

مرحله دوم – بستن حساب­ هزینه:

معادل جمع کل هزینه ها، خلاصه سود و زیان بدهکار و هزینه ها بستانکار می­شود:

                                             خلاصه سود و زیان                                                  ****

                          هزینه حقوق و دستمزد                                              ****

                                                                                  هزینه اجاره                                                             ****

                                                                                  هزینه تعمیر و نگهداری                                               ****

 

مرحله سوم – بستن حساب خلاصه سود و زیان:

ثبت بستن حساب خلاصه سود و زیان با فرض مانده بستانکار(سود):

این حالت با بدهکار کردن حساب خلاصه سود و زیان و بستانکار کردن حساب ” سود(زیان) انباشته ” انجام می­شود:

                         خلاصه سود و زیان                                                 ****

                                                              سود (زیان) انباشته                                    ****

ثبت بستن حساب خلاصه سود و زیان با فرض مانده بدهکار(زیان):

این حالت با بدهکار کردن حساب ” سود(زیان) انباشته ” و بستانکار کردن حساب خلاصه سود و زیان انجام می­شود:

                         سود (زیان) انباشته                                          ****

                                                              خلاصه سود و زیان                                       ****

نکته : در برخی کتاب­ها و سایت­ها عنوان شده که حساب خلاصه سود و زیان مستقیما به حساب سرمایه بسته می­شود. در این خصوص در نظر داشته باشید خلاصه سود و زیان به حساب “سود(زیان) انباشته بسته می­شود و دلیل آن هم امکان گزارش گیری دقیق میزان سود یا زیان هر سال و هم چنین نیاز به ثبت صورتجلسه مجمع شرکت یا واحد اقتصادی در اداره ثبت شرکت ها در خصوص تغییر در سرمایه می­باشد و بدون انجام مراحل قانونی نمی­توان گردشی در حساب سرمایه ثبت نمود.

مرحله چهارم – بستن حساب­های دائمی در پایان سال:

پیش از بستن حساب های دائمی (صدور سند اختتامیه) ابتدا باید ذخیره مالیات، اندوخته قانونی و سایر موارد شناسایی و ثبت گردد. روش انجام هر یک از موارد به این شرح می باشد:

روش محاسبه و ثبت مالیات عملکرد:

بر اساس ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم، نرخ مالیات عملکرد اشخاص حقوقی معادل 25% سود خالص می باشد.نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی نیز طبق ماده 131 قانون‎ مالیات‎های مستقیم حساب می‎شود. البته پیش از محاسبه مالیات باید مواردی از قبیل درآمدهای معاف از مالیات و همچنین هزینه های مربوط به درآمدهای معاف از مبلغ سود کنار گذاشته شود و کلیه موارد قانونی نیز رعایت گردد.

با فرض اینکه اینکه میزان سود سال مربوطه، معادل 300/000/000 ریال می باشد و این شرکت زیان انباشته ندارد مالیات متعلقه به شرح زیر محاسبه و ثبت حسابداری آن انجام می شود:

                                       300.000.000 × 25% = 75.000.000   

                        سود (زیان) انباشته                                            75/000/000

                                                    ذخیره مالیات عملکرد                                                 75/000/000

نکته: میزان ذخیره در نظر گرفته شده به صورت علی الحساب می باشد و مبلغ دقیق آن پس از رسیدگی به اسناد و مدارک توسط سازمان امور مالیاتی مشخص می شود.

[highlight bgcolor=”#44cc0a”]این پیشنهاد را از دست ندهید: وبینار روش بستن حسابها در پایان سال مالی و وظایف حسابداران[/highlight]

 

روش محاسبه و ثبت اندوخته قانونی:

اندوخته قانونی بخشی از سود خالص هر سال می باشد که طبق ماده 140 اصلاحیه قانون تجارت باید به عنوان ذخیره قانونی در نظر گرفته شود. طبق قانون تجارت باید هر ساله معادل 5%سود شرکت جهت اندوخته قانونی ذخیره شود تا میزان آن به 10%سرمایه برسد. پس از اینکه مقدار اندوخته قانونی با 10% سرمایه شرکت برابر شد الزامی به ذخیره مقدار بیشتر وجود ندارد و اختیاری می باشد. بر اساس ماده 237 قانون تجارت سود خالص شركت در هر سال مالي عبارتست از درآمد حاصل در همان سال مالي منهاي كليه هزينه ها واستهلاكات و ذخيره ها

نکته: طبق ماده 238 اصلاحیه قانون تجارت، مبنای محاسبه اندوخته قانونی ، سود خالص پس از وضع زیان های وارده در سالهای قبل و مالیات می باشد. بنابراین ، در شرایطی که شرکت زیان انباشته (سنواتی ) دارد ، فقط رقم سود خالص سال جاری نباید مبنای محاسبه اندوخته قانونی قرار گیرد بلکه لازم است ابتدا جمع زیان سنواتی از رقم سود خالص سال جاری کسر شده و پس از آن مالیات عملکرد محاسبه و در نهایت اندوخته قانونی حساب می‎شود.

روش محاسبه سایر اندوخته ها از قبیل اندوخته احتیاطی:

در نظر گرفتن سایر اندوخته ها مانند اندوخته عمومی و احتیاطی اختیاری و در صورت تصمیم هیات مدیره انجام می گیرد. این اندوخته ها نیز از سود خالص و مطابق مصوبه هیات مدیره در نظر گرفته می شوند.

مثال برای محاسبه و ثبت ذخیره مالیات عملکرد، اندوخته قانونی و اندوخته احتیاطی:

با در نظر گرفتن سود 300.000.000 ریالی سال جاری و زیان انباشته 100.000.000 ریالی و میزان اندوخته قانونی معادل 5% سود خالص و اندوخته احتیاطی معادل 10% سود خالص برای محاسبه اندوخته باید محاسبات زیر انجام و پس از آن ثبت حسابداری مطابق نمونه ثبت شود:

مرحله اول – محاسبه مالیات عملکرد:

در این حالت ابتدا زیان انباشته را از سود سال جاری کسر می‎کنیم. عدد حاصل مشمول 25% مالیات است:

300.000.000 – 100.000.000 = 200.000.000

                                       200.000.000 × 25% = 50.000.000                              

مرحله دوم – محاسبه اندوخته ها:

در این مرحله از سود سال جاری، زیان انباشته و مالیات کسر می‎شود تا مبنای محاسبه اندوخته به دست آید:

300.000.000 – 100.000.000 – 50.000.000 = 150.000.000

پس از به دست آوردن رقم فوق اندوخته قانونی و احتیاطی محاسبه می‎شود:

150.000.000 × 5% = 7.500.000     

150.000.000 × 10% = 15.000.000    

با توجه به موارد فوق ثبت زیر صادر می‎شود:

                             سود (زیان) سال جاری                                300.000.000

                                                          سود (زیان) انباشته                                    300.000.000

بابت انتقال سود سال جاری به سود انباشته

                            سود (زیان) انباشته                                    72.500.000

                                                      ذخیره مالیات                                                  50.000.000

                                                     اندوخته قانونی                                               7.500.000

                                                     اندوخته احتیاطی                                             15.000.000

مانده این حساب‌ها به همراه سایر حساب های دائمی به صورت مستقیم به دوره مالی بعد منتقل می‌شود. برای این کار از حساب “تراز اختتامیه” استفاده می‌کنیم. بدین صورت که تمام حساب‌های دائم که دارای مانده بستانکار هستند را بدهکار کرده  و حساب تراز اختتامیه را بستانکار می‌کنیم. سپس تراز اختتامیه را معادل مانده حساب­های با مانده بدهکار، بدهکار می کنیم و همه حساب­های دارای مانده بدهکار را بستانکار می‌کنیم.

سند نمونه بستن حساب‎ها:

                  سرمایه                                                     *****

                  اندوخته قانونی                                            *****

                 اندوخته احتیاطی                                           *****

                  سود (زیان) انباشته                                       *****

               حساب­های پرداختنی تجاری                               *****

                سایر حساب­های پرداختنی                               *****

                  ذخیره مالیات                                               *****

                  ذخیره استهلاک                                          *****

                                   تراز اختتامیه                                                        *****

                   تراز اختتامیه                                            *****

                                   موجودی نقد و بانک                                              *****

                                 حساب­های دریافتنی تجاری                                     *****

                                 سایر حساب­های دریافتنی                                       *****

                                 دارایی­های ثابت                                                    *****

ثبت سند افتتاحیه در سال مالی جدید:

انجام این کار دقیقا بر عکس بستن حساب­های دائمی در پایان سال می­باشد با این تفاوت که باید به جای حساب “تراز اختتامیه” از حساب “تراز افتتاحیه” استفاده نمود:

                                   موجودی نقد و بانک                                              *****

                                 حساب­های دریافتنی تجاری                                     *****

                                 سایر حساب­های دریافتنی                                       *****

                                 دارایی­های ثابت                                                    *****

                                                            حساب افتتاحیه                                                                         *****

                                   حساب افتتاحیه                                                                         *****

                                                            سرمایه                                                                                  *****

                                                            اندوخته قانونی                                                                         *****

                                                            اندوخته احتیاطی                                                                      *****

                                                            سود (زیان) انباشته                                                                   *****

                                                         حساب­های پرداختنی تجاری                                                           *****

                                                          سایر حساب­های پرداختنی                                                           *****

                                                            ذخیره مالیات                                                                           *****

                                                            ذخیره استهلاک                                                                       *****

[highlight bgcolor=”#44cc0a”]این پیشنهاد را از دست ندهید: وبینار روش بستن حسابها در پایان سال مالی و وظایف حسابداران[/highlight]

 

نکته:

1- حساب­ “تراز اختتامیه” در پایان دوره مالی و حساب “تراز افتتاحیه” در ابتدای دوره مالی ایجاد و با توجه به گردش برابر حساب­های بدهکار و بستانکار در سند اختتامیه و افتتاحیه، در همان زمان هم بسته می­شوند. البته اجباری برای استفاده از این سرفصل­ها وجود ندارد و می توان در زمان بستن حساب­های پایان دوره مالی­، همه حساب­های بستانکار را بدهکار نمود و در آرتیکل مقابل همه حساب­های بدهکار را بستانکار نمود.­

2- استفاده از حسابهای انتظامی به جای حساب اختتامیه و حساب افتتاحیه اشتباه است.

این مطلب اولین بار در تاریخ 1394/12/25 در سایت حساب آموز منتشر شده و در تاریخ 1399/01/04 مورد بازبینی قرار گرفته است.

دیدگاه‌ها ۲۲۵
ارسال دیدگاه جدید